Kitap ile ilgili bir açıklama yapan Sadullah Gülten, Bozok'tan Yozgat'a Köy ve Köylüler (1529-1844) adını verdiği son çalışmasında Osmanlı döneminde Bozok, Cumhuriyet döneminde ise Yozgat olarak bilinen bölgenin iskân ve nüfus yapısının yanı sıra günümüzde Yozgat'a bağlı köylerin tarihini 1529-1844 tarihleri arasında Osmanlılar tarafından tutulmuş olan tahrir, avarız, nüfus ve temettuat defterlerinden istifade ederek incelendiğini söyledi.
İki bölümden oluşan eserin ilk bölümünde bölgenin istikrarsız bir iskân ve nüfus yapısına sahip olduğu vurgulayan Gülten; “Bölgenin konar-göçer hayata müsait olması yerleşim yerlerinin ortaya çıkmasını engellemiştir. Burada ilk dönemler Moğol ordularıyla Anadolu'ya gelen Kara Tatarların Timur tarafından Semerkant'a götürülmesiyle onlardan kalan yerler Oğuzların Bozok koluna mensup Türkmenler tarafından doldurulmuştur. Bozok adı da bu Bozoklu Türkmenlerin hatırasıdır. Bu sırada bölgede şehir vasfını taşıyan bir yerleşim yerinden bahsedilemeyeceği gibi sadece 9 köy vardır. Osmanlı hakimiyetiyle birlikte Türkmenlerle Osmanlılar arasında büyük gerilimler yaşanmaya başlamış ve bölgede 1518-1527 tarihleri arasında Şah Veli, Söklenoğlu Musa, Baba Zünnûn, Kalender Çelebi önderliğinde bir dizi isyan çıkmıştır. Bu yüzden Osmanlı tarih yazarları bölge halkına hiçbir zaman iyi gözle bakmamış ve burayı menba-ı eşkıyâ ve ma'den-i eşirrâ olarak tarif etmişlerdir. Bütün bu gerilimlerin ötesinde bölge için asıl yıkım 17. yüzyıldaki Celâlî İsyanları sırasında yaşanmıştır. 1520-1576 tarihleri arasında Osmanlıların da etkisiyle kurulmaya başlayan köylerin önemli bir kısmı ortadan kalkmış ve bölge halkı canlarını kurtarmak için başka yerlere kaçmıştır. Fakat bu sefer de onlardan boşalan yerler imparatorluğun başka yerlerinden gelen veya Osmanlılar tarafından zorunlu iskana tabi tutulan aşiretler tarafından doldurulmuştur. Böylece bölge eski günlerindeki canlılığa yeniden kavuşmuştur. Aslında şu tablo yukarıda anlatılanları özetler mahiyettedir” dedi.
16-19. Yüzyıllar Arasında Bozok Sancağı'nda Köy ve Nefer Sayıları hakkında da bilgiler veren Prof. Dr. Gülten; 1529-1542 yılları arasında 9 köy ve 22 bin 607 nefer olduğunu, 1556 tarihinde 716 köy, 25 bin 145 nefer bulunduğunu, 1576 tarihinde 638 köy, 44 bin 900 nefer, 1642 tarihinde 559 köy, 4 bin 990 nefer, 1831 tarihinde ise 733 köy ve 52 bin nefer bulunduğunu belirtti.
Gülten, kitabın ikinci bölümünde ise bütün bu gelgitler ve yıkımlar arasında kurulan ve günümüze intikal eden köylerin tarihçelerini ele almıştır. Bu bölümde köy isimlerinin veriliş sebebi, anlamı, köylerin ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu, köylerde yaşayan aşiretler, yerleşikler ve göçmenlerin yanı sıra köylerin 1556-1844 tarihleri arasındaki nüfuslarına dair bilgiler bulunmaktadır.
Haber Merkezi
