Kerkenes Dağı Antik Kenti, Sorgun ilçesi Şahmuratlı Köyü'nde bulunuyor ve ilk yüzey araştırmaları 1993 yılında başladı. 1998-2000 yıllarında başlayan kazı çalışmaları, 2001 yılında İngiliz arkeolog Dr. Geoffrey Summers başkanlığında başlayan kazı çalışmaları Kazı Başkanı Prof. Dr. Scott Branting tarafından yoğun bir şekilde sürdürülüyor.
Başlangıçta şehrin M.Ö. 600 yıllarında Medler tarafından kurulmuş olabileceği düşünülüyordu, ancak 2003 yılında bulunan Frigce yazıtlar, şehrin bir Frig yerleşimi olma olasılığını da gündeme getirdi.
Kerkenes Dağı Antik Kenti'nin yaklaşık 7 kilometrelik sur duvarları, büyük bir yerleşim alanını çevreliyor. Antik kaynaklarda Pteria olarak geçen bu şehrin Kerkenes olduğuna inanılıyor.
M.Ö. 547 yılında Persler tarafından ele geçirilen şehir, yakıldı ve surları yıkıldı. Antik kent, kamu binaları, sivil yapılar ve gelişmiş bir su toplama ve kullanma sistemine sahipti.
Kazı ekibi, jeomanyetik yüzey araştırması, direnç yöntemi ile yüzey araştırması ve coğrafi bilgilendirme sistemi (GPS) çalışmalarını sürdürüyor. Kazı sırasında bulunan fildişi süslemeler Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergileniyor.
Kerkenes, M.Ö. 3-2'nci yüzyıllara ait bazı Galat mezarlarını içerdiği için tarihçiler için önemli bir kaynaktır. Ancak, şehir yangın ve yağma nedeniyle kültürel hazineler açısından sınırlıdır.
Kerkenes Dağı Şehri'nin kazıları, Orta Anadolu'nun zengin tarihini daha iyi anlamamıza yardımcı olmaya devam ediyor. Bu antik şehir, tarihçilere ve arkeologlara büyüleyici bir pencere açıyor.
Ayrıca, şehir tarihi boyunca önemli olaylara tanıklık etti. Örneğin, M.Ö. 612 yılında Asur İmparatorluğu'na karşı Med ve Babillilerin ortak saldırısına dayanamayan şehir, Persler tarafından ele geçirildi ve yeni bir büyük şehir olan Pteria kuruldu.
Tarihçilere göre, Medler ile Lidyalılar arasında devam eden savaşın altıncı yılında meydana gelen bir güneş tutulması, savaşın sona erdiği ve barışın imzalandığı tarihi işaret eder.
Kerkenes şehri aynı zamanda, Orta Kapadokya bölgesinin en güçlü savunma duvarlarına sahip olduğu Herodot tarafından belirtilmiştir. Bu sur duvarları, Krezüs liderliğindeki Lidya Kralı tarafından şehir yakıldığından ve duvarların yıkıldığından beri ilk kez 1999 yılında ortaya çıkarıldı.
Krezüs, Delfi'deki bir kehanet merkezine danıştığında, Kızılırmak'ı geçtiğinde ne olacağını sordu ve yanıt olarak "güçlü bir imparatorluğun yok olacağı" cevabını aldı. Krezüs, Pteria'yı ele geçirdi, ancak bu, sonradan Pers Kralı Kiros'un öfkesini üzerine çekti. Bu olay, M.Ö. 585 yılında gerçekleşen "Güneş Tutulması Muharebesi" olarak adlandırılır ve Krezüs'ün Lidya İmparatorluğu'nu sona erdirmesiyle sonuçlanır.
Kerkenes Dağı Şehri'nin tarih boyunca yaşanan bu olaylara tanıklık etmesi, onu arkeologlar ve tarihçiler için önemli bir keşif haline getiriyor.
