İlkçağlardan beri yerleşim yeri olan Yozgat, bozulmamış doğası, misafirperver sıcakkanlı insanları, çok güzel misafir anlayışları, sahip olduğu tabiat güzellikleri, mesire yerleri, yüksek ovaları, tarihi, kültürel, turistik değerleri ve kaplıcalarıyla gezilip görülmesi gereken en güzel illerimizden biridir.
Türkiye'nin ilk Milli Parklarından olan çamlık Milli Parkı, Akdağ Ormanları, Şebekpınarı Mesire alanı, Kazankaya Vadisi, ve Gelingüllü barajı gibi yerler spor, dinlence ve piknik alanlarıdır.
Yozgat kent merkezi kadar ilçeleri de tanınmaya ve görülmeye değer yerleşim alanlarıdır.
AKDAĞMADENİ
İl merkezinin doğusunda yer almakta olup, doğuda Sivas-Şarkışla, güneyde Çayıralan, batıda Sarıkaya ve Saraykent, kuzeyde ise, Kadışehri ilçesiyle komşudur. En uzun geçmişe sahip olan ilçelerden biri OLUP, daha önceleri Karahisar Behramşah'ta (Muaşalikalesi) bulunan ilçe merkezi, 1871 yılında yer ve isim değiştirerek, “Akdağmadeni” adını almıştır. İlçe merkezi, belirli bir süre de “Maden” adını taşımıştır. Akdağların eteğinde kurulduğu için, ilçe topraklarından çıkarılan madene izafeten de “Akdağmadeni” adı verilmiştir. İdari olarak, 3 kasaba ve 82 köy bağlıdır.
Arazisinin büyük bir bölümü dağlık olan ilçenin en önemli yükseltisi AKDAĞLAR'dır. Ayrıca, Nalbant Tepesi (2.166 m), Gökgez (2.134), Devekayası (2.109) ve Karaziyaret (2.023) belli başlı diğer önemli yükseltilerini oluşturmaktadır. Akdağlar üzerinde hayvancılık yapmak ve dinlenmek amacıyla kullanılan çok sayıda yayla bulunmaktadır. Nalbant, Nusret, Yerliboyun, Kevenliburun, Başınayayla ve Kırklarçalı başlıca yaylalarıdır. Dağlık olan bu ilçede su kaynakları oldukça fazla olmasıyla birlikte büyük akarsular bulunmamaktadır. En önemli akarsuyu Çekerek Irmağı'nın kollarından olan “Göndelen Suyu”dur. Başçatak Köyü arazisinden doğan akarsu, Yıldızeli (Sivas)'nden doğan “Çakraz Suyu” nu aldıktan sonra Çekerek Irmağı'na karışmaktadır. İlçenin bir diğer akarsuyu ise, “Madenözü” dür.
ilçede karasal iklim hakim olup, yazları serin, kışları soğuk ve yağışlı geçmektedir. İlkbahar ve son bahar yağışların oranı artmaktadır. Yılda ortalama olarak 600 - 700 mm yağış miktarı ile ilin en fazla yağış alan ilçesidir. Yaz aylarında sıcaklık; 20 - 25 C arasında değişmektedir. Akdağlar, ilçeyi kuzey rüzgarlarına karşı korumakta olup, rüzgarlar daha çok güney ve doğu yönlerinden esmektedir. Yağış çok olduğu için doğal bitki örtüsünü genelde ormanlar oluşturmaktadır. İldeki en geniş orman alanına sahip olan Akdağmadeni'nde sarı çam, ardıç, yabani fındık, alıç ve meşe gibi ağaç türleri yetişmektedir. Orman dışındaki alanlar ise, daha çok mera olarak değerlendirilen bozkırlar ve çayırlardan ibarettir.
Sahip olduğu orman alanlarına bağlı olarak, temiz havası ve soğuk-berrak sularıyla doğal güzellikleri içerisinde bulunduran ilçede "Kadıpınarı Ormaniçi Dinlenme Yeri" başta olmak üzere bir çok mesire ve dinlenme yerleri mevcuttur. İl genelinde sadece ilçede bulunan "Fidan üretme Çiftliği" nin yanı sıra, yine Kadıpınarı mevkiinde "Geyik Üretme İstasyonu" mevcut olup, halen 9 adet geyik barınmaktadır.
İlçede 2000 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre 61 373 kişi yaşamaktadır. Bu nüfusun 20 312 si şehirde, 41 061 i ise köylerde yaşamaktadır. İlçede iç ve dışgöç yaşanmaktadır. İlçenin doğu, güney ve güney doğusunda nüfus nispeten tenhadır. Nüfusun çoğunluğu E-88 Devlet Karayolu güzergahı boyunca toplanmıştır. Halkın en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. İlçe, suyu ve otu bol olduğu için hayvancılığa elverişli olup, genelde küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Canlı havyan ve hayvansal ürünler (yağ - peynir) ilçenin önemli gelir kaynaklarındandır. Sahip olduğu topraklar, tarıma elverişli oluğundan; buğday, arpa, fiğ, mercimek, nohut; sulanabilir yerlerde patates, ayçiçeği, fasulye ve şekerpancarı ekimi yapılmaktadır.
Orman köylerinde ise, ormancılık ve orman ürünleri önemli bir gelir kaynağıdır. İlçe toprakları yer altı kaynakları bakımından da zengindir. Kurşun, çinko, demir, bakır, grafit, gümüş ve mangenez başlıca madenlerindendir. Bunlardan; kurşun-çinko madeni geçmiş yıllardan beri işletilmektedir. Diğerlerinin tenörü düşük olduğu için işletmeye açılmamıştır. Çamlarla kaplı alanlarda yetişen “Salep” ve “Göbelek” (mantar) aile ve ilçe ekonomisinde belirli oranda yer tutmaktadır.
İlçe, tarihi açıdan da bir çok eser bulunan ilçelerin başında yer almaktadır. İlçe merkezinde bulunan tarihi Kilise binasının yanı sıra, değişik yerlerdeki tarihi binalar tarihi özellik ve sanat açısından özellik arz etmektedir. Diğer yandan, birinci derecede sit alanı olarak belirlenen Muşalikalesi Köyü'ndeki "Karahisar Behramşah " kalesi ve aynı alan içerisindeki "Ali ÇELEBİ" ve "Mahmut ÇELEBİ" adını taşıyan iki adet türbe de önemli birer tarihi özelliğe sahiptir.
AYDINCIK
İl merkezinin kuzeydoğusunda yer almakta olup, kuzeyde; Amasya - Göynücek, doğuda; Çekerek, güneyde; Sorgun ve batıda ise; Çorum - Alaca ile komşudur. Daha önceleri "Eskiköy" adıyla bir nahiye merkezi iken, zamanla "Mamure" ismini almış son olarak da, 1960 yılında yapılan isim değişikliğiyle de "Aydıncık" adı verilmiştir. Çekerek ilçesine bağlı bir belde iken, 1990 yılında 3664 sayılı kanun ile ilçe kurulmuştur. İdari olarak 5 kasaba ve 21 köy bağlı bulunmaktadır.
Genel itibariyle dağlık bir alana sahiptir. Kuzeyde; Alan Dağı, güneyde; Gebzel ve Dağnı dağları bulunmaktadır. Batısında ise, düzlükler yer almakta olup, Hüseyinova ve Uzuntarla önemli tarım alanlarını oluşturmaktadır. Başlıca akarsuyu ise, Çekerek Irmağı"dır. Bu ırmağa karışan belirli dere ve özler de diğer akarsu kaynaklarını oluşturmaktadır. Çekerek Irmağı'nın oluşturduğu ünlü Kazankaya Kanyonu, ilçenin sınırları içerisinde yer almaktadır. Kazankaya kanyonları yanı sıra, her yıl düzenlenen "Soğan Festivali" ile de tanınmaktadır.
İklimi karasal olup, yer yer Karadeniz ardı ikliminin etkileri görülmektedir. Kışları, Yozgat merkezine diğer ilçelere göre daha yumuşaktır. Genellikle, yazlar, sıcak ve kurak, kaşlar, soğuk ve yağışlı geçmektedir. Doğal bitki örtüsü orman ve bozkırlardan oluşmaktadır. Gebzel Dağı'nda çam ve meşe karışımı ormanlar, Kazankaya taraflarında ise, bozkırlar ve çıplak araziler yer almaktadır.
Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçede, 2000 yılı genel sayımı sonuçlarına göre 25.955 kişi yaşamaktadır. Bunun; 6.437'si ilçe merkezinde, 19.518' i ise, köylerde yaşamaktadır.Nüfus yoğunluğu ise, 78 kişidir.
Önemli geçim kaynakları, tarım ve hayvancılıktır. İklim yumuşak olduğu için ürün çeşidi çoktur. Buğday, arpa, yulaf, şekerpancarı, patates ve ayçiceği yetiştirmektedir. Bağcılık ve bahçe tarımı da önemlidir.
Ayrıca, geçmiş yıllarda devlet izniyle; tütün, haşhaş ve pamuk gibi ürünlerin ekimi yapılmıştır. İlçede, yaylacılık tarzındaki hayvancılık yaygın olup; yağ, peynir vb. hayvansal ürünler elde eden köylüler, kışlık ihtiyaçlarının dışında kalan ürünleri pazarlarda satarak, gelir elde etmektedirler.
BOĞAZLIYAN
İl merkezinin güneyinde yer almaktadır. Kuzeyde; Sarıkaya, kuzeybatıda; Şefaatli ve merkez ilçe, batıda; Yenifakılı, güneybatıda; Nevşehir ve güneyde ise; Kayseri ve Felahiye ile komşudur. Kendisine bağlı 10 kasabayla birlikte, toplam 33 yerleşim birimi mevcuttur. Mahalle sayısı ise, kasabalarla birlikte toplam 32'dir.
İlçe, yer şekilleri bakımından hafif dalgalı düzlüklerin geniş yer kapladığı bir alandır. Dağlık arazi, ilçenin kenarlarında olup, kuzeyde Akdağ - Karababa dağlarının devamı sayılan Yazır Dağı (1683), güneydoğuda; Keklicek (1 369 m) ve Akdağlar'ın uzantısı durumundaki Çal Dağı (1750) en önemli yükseltilerini oluşturmaktadır. Huriye, Eğri, Sırçalı, Danakıran, Kayseri sınırındaki Kurşunlu ve Nohutlu tepeleri ilçenin diğer yükseltilerini oluşturmaktadır. İlçenin kuzeybatısında, geniş bir düzlük olan Boğazlıyan Ovası bulunmaktadır. Çevredeki tepelerden inen dere ve çaylar, ovanın alüvyonlarla örtülmesine yol açmıştır. Ayrıca, vadi tabanlarında irili - ufaklı küçük düzlükler de yer almıştır. İlçenin en önemli akarsuyu; Delice Irmağının kaynaklarından birisi olan Boğazlıyan Çayı' (Kozan Özü) dır. Arsuz Özü, Kışla Deresi ve Yoğunhisar Deresi'nin birleşmesinden oluşan akarsu, daha sonra; Kanak Çayı'nın önemli kollarından olan Karacaali Özü, ilçenin diğer akarsularıdır.
İlçe sınırları içerisinde yer alan, Uzunlu ve Fehimli barajları, sulama amaçlı büyük göletlerdir. Ayrıca, Güren, Ömerli ve Yenipazar göletleri de, tarım arazilerinin sulanması için yapılmış olan önemli çalışmalardandır.
İlçe genelinde karasal iklim hakim olup, yazları, sıcak ve kurak, kışları; soğuk ve kar yağışlıdır. İlçe, ova kenarında kurulduğu için her yönden rüzgarın etkisine açıktır. Sert rüzgarlar; özellikle, kış mevsiminde sıcaklığın daha çok düşmesine yol açmaktadır. İlçe, Yozgat ili genelinde en az yağış alan yer olduğu için, yaygın doğal bitki örtüsü, bozkırlardır. İlçe sınırları içerisinde orman örtüsü yoktur ve dağlar çıplaktır. Ancak, dere ve çay kenarlarında ticari amaçla yetiştirilmiş söğüt ve kavak toplulukları yer almaktadır.
İlçenin Bahariye Köyü'ndeki "Cavlak" adındaki kaplıca yatırımcıları beklemektedir. Bu kaplıcanın turizme kazandırılmasıyla termal turizm açısından önemli bir getiri sağlayacağı muhakkaktır.
2000 yılı nüfus sayım sonuçlarına göre 67.184 kişi yaşamaktadır. Bunun 29.719'u ilçe merkezinde, 37.465'i ise, köylerde yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu ise, 31.5 kişidir.
Halkın başlıca geçim kaynağı; tarım ve hayvancılıktır. Uzunlu Barajı'ndan gelen sularla sulanan verimli Boğazlıyan Ovası önemli bir tarım alanıdır. Burada; tahıl, patates, fasulye, yeşil mercimek, nohut, ayçiçeği; ayrıca, bir şeker fabrikasının pancar ihtiyacını karşılayabilecek oranda, şekerpancarı üretimi yapılmaktadır. Geniş mer'alarda büyük koyun sürüleri beslenmektedir. Büyükbaş hayvanlarda sun'i tohumlama yoluyla yapılan ıslah çalışmalarında iyi sonuçlar alınmıştır. İlçede, yapağı, yağ ve peynir üretimi çoktur. Hayvancılığın gelişimine paralel olarak, yem fabrikaları kurulmuştur.
ÇANDIR
İlçe, İl topraklarının güneydoğusunda olup, doğuda; Çayıralan, güneyde; Kayseri, batıda; Boğazlıyan, kuzeyde ise, Sarıkaya ile çevrilidir. Çayıralan ilçesine bağlı kasaba iken, 1990 yılında ilçe olmuştur. İdari olarak bil kasaba ve 3 köy bağlı bulunmaktadır.
İlçe merkezi, düz bir alana kurulmuştur. Etrafı, fazla yüksek olmayan tepelerle çevrilidir. Bu tepeler, küçük dere ve özlerle parçalanarak, platolar oluşmuştur. En önemli yükseltisi, Gevencik Dağı, (1607m) dır. Ayrıca, Güllü Dağ, Samantepe, Beştepeler, Ağbayır ve Kel Dağ, ilçenin diğer engebeleridir. Yer altı ve yer üstü suları bakımından zengin olan Çandır'ın, Çayıralan'dan gelen Mera ve Kozan çayları önemli akarsularıdır.
İlçede, İç Anadolu'nun tipik karasal iklimi olup, yazları; sıcak ve kurak, kışları ise, soğuk ve kar yağışlıdır. İl genelinde, sisli gün sayısının en çok olduğu ilçedir. Yağışların miktarı, ilk ve sonbaharda artmaktadır. Doğal bitki örtüsünün, bozkırlardan oluştuğu ilçede, akarsu kenarlarında yoğun olarak kavakçılık yapılmaktadır.
İlçenin nüfusu, 2000 yılı Genel Nüfus sayımı sonuçlarına göre 19.037 kişidir. bu nüfusun 13.449'u ilçe merkezinde, 5.588'i ise köylerde yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu ise, Km_ ye 100 kişidir. Ekonomisi genellikle tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Yurtdışı işçiliği de geçim kaynakları arasında sayılabilir. Tarım ürünlerinden; buğday, arpa, yulaf, çavdar, ayçiçeği, patates ve sebze üretiminin yanı sıra; fiğ, yonca ve korunga gibi yem bitkilerinin üretimine de önem verilmektedir. Vadilerdeki düzlüklerde ise, ceviz, badem, ayva, elma, kayısı ve vişne gibi meyveler bol miktarda yetiştirilmektedir. Geniş mer'alarında, koyun ve sığır sürüleri beslenen ilçede, son yıllarda besi hayvancılığı da yaygınlaşmaya başlamıştır.
İlçe, 2000 yılı genel sayımı sonuçlarına göre 19 037 nüfusa sahip olup, bu nüfusun 13 449'u şehirde, 5 588'i ise köylerde yaşamaktadır. Ekonomisi, tarım, hayvancılık ve yurtdışı işçiliğe dayanmaktadır. Tarımla iştigal eden çiftçiler, genellikle arpa, buğday; nohut ve mercimek ekimi yapmaktadır.
BAĞLI BELDESİ: Büyükkışla.
ÇAYIRALAN
Rakım 1 500 m.
Yüzölçümü 1.445 km_
Nüfus 32.880
İl Merkezine uzaklığı 135 Km
İlçe; İl topraklarının güney doğusundadır. Doğuda; Sivas - Gemerek, güneyde; Kayseri - Sarıoğlan - Felahiye, batıda; Çandır, kuzeyde; Yozgat ve Sarıkaya ilçeleriyle çevrilidir. “Akdağ” adıyla, Boğazlıyan ilçesine bağlı bir bucak merkezi iken, 1948 yılında ilçe olmuştur. Bir süre de “Çayırşeyhi” adını taşımıştır. İdari olarak, 5 kasaba ve 18 köy bağlı bulunmaktadır.
İlçe arazisi genellikle dağlıktır. Doğuda Akdağlar, batıda Gevencik Dağı, kuzeybatıda ise, Beydağı yer almaktadır. Vadilerle parçalanmış olan engebeli arazi, yer yer dalgalı düzlükler görünümüne kavuşmaktadır. İlçede tanınmış büyük bir akarsu yoktur. Ancak, çok sayıda küçük dere ve öz bulunmaktadır. Çayıralan Özü, en önemli akarsuyudur. Beypınarı ve Kayapınarı sularının birleşiminden oluşan Karacaali Özü, Aşağıtekke Deresi, Külekçi suyu ve Dere Kemal ise, Çayıralan Özü'nün önemli kollarını oluşturmaktadır. Doğal göllerin bulunmadığı ilçede, Yahyasaray ve İğdecik barajlarının göletleri, hem tarım alanlarının, sulanmasında kullanılmakta, hem de çevreye bir görüntü kazandırmaktadır.
İklimin karasal olduğu ilçede, yazlar; sıcak ve kurak, kışlar ise, soğuk ve kar yağışlı geçmektedir. Akdağlar ilçeyi sert rüzgarlara karşı korumaktadır. Hakim bitki örtüsü bozkırlardan oluşmuştur. Yağışların daha çok olduğu dağlık alanlarda ise; çam, meşe ve ladin türlerinden oluşan ormanlar yer almaktadır (% 43.76). Çayıralan, Yozgat il'i genelinde Ormanların en yoğun olduğu ilçelerden birisidir. Vadi tabalarında da söğüt ve kavak toplulukları yer almaktadır.
İlçenin nüfusu, 2000 yılı Genel Nüfus sayımı sonuçlarına göre 32.880 olup, 14.046'sı ilçe merkezinde, 18.834'ü ise, köylerde yaşamaktadır. İlçenin nüfus yoğunluğu ise, 22 kişidir.
Halkın başlıca geçim kaynakları; tarım, hayvancılık ve orman işçiliğidir. İlçede, akarsu boylarında ve düzlüklerde tarım yapılmakta olup; buğday, arpa, mercimek, nohut, sulanabilen yerlerde ise, bunlara ek olarak şekerpancarı, fasulye ve patates gibi ürünler yetiştirilmektedir. İlçede, mer'aların geniş yer kaplaması hayvancılığın da önemli bir gelir kaynağı olmasını sağlamıştır. Ayrıca, son yıllarda, besi hayvancılığına da önem verilmiş olup, merinos koyun ve üstün ırk sığır yetiştirilmektedir. İlçede; yün ve kendir dokumacılığı önem kazanmıştır. Arıcılık potansiyeli de çoktur.
BAĞLI BELDELER: Çokradan, Curali, Evciler, Konuklar.
ÇEKEREK
Rakım 925 m.
Yüzölçümü 1.445
km2
Nüfus 40.687
İlçe, il topraklarının kuzeydoğusundadır. Doğuda; Kadışehri ve Saraykent, güneyde; Sorgun, batıda; Aydıncık, kuzeyde; Tokat-Zile ve Çorum-Ortaköy ile çevrilidir. İdari olarak 5 belde ve 41 köy bağlı bulunmaktadır.
İlçenin arazi yapısı genellikle dağlıktır. Doğusunda Deveci ve Fakı Dağları, batısında Alan Dağı, güneyinde ise Gebzel Dağı yer almaktadır. Genellikle dik ve kayalık olan dağların, yapılarında kalken çok olduğu için erime ile çok sayıda mağara oluşmuştur. Doğusu ve güneyi düzlük olan ilçenin başlıca ovaları da buralarda bulunmaktadır. Batısında; Aydıncık - Kazankaya ve Bazlambaç arasında Kümbet Ovası, doğuda; Kadışehri ilçesi ve civarındaki köyleri de içerisine alan Kadışehri Ovası ilçe merkezine yakın Koyunculu, Sarıkaya ve Kahyalı gibi köylerin arazisini içerisine alan Koyunculu Ovası yer almaktadır.
İl'in en büyük akarsularından ve Yeşilırmak'ın en büyük kollarından birisi olan Çekerek Irmağı ve buna bağlı kollar ilçenin başlıca akarsularını oluşturmaktadır. Çamlıbel Dağları'ndan doğan Çekerek Irmağı, Deveci Dağları'nı aştıktan sonra ilçe topraklarına girer. Burada, Karadere, Göndelen, Yozgat ve Görmügöz derelerini de alarak, Keleboğazı mevkiinde ilçe topraklarını terk eder. Sorgun'un; Emirler ve Gököz köylerinden kaynaklarını alan Sabıköz'ü de Çekerek arazisindeki küçük suları toplayarak, Kurtağıl yöresinde Çekerek Irmağına karışır. Kayalar köyünden doğan ve ilçenin içerisinden geçen, bağ ve bahçeleri sulayan Başöz'ü, Sabıközü'nün en önemli kollarındandır. İlçenin batıdaki en uzak beldesi olan Baydiğin arazisinin doğan Bakır Çay'da, Kazankaya arazisinde Çekerek Irmağı'na karışan önemli kollardandır.
Çekerek Yöresi'nde, İç Anadolu'nun tipik karasal iklimi ile Karadenizardı iklimi arasında bir geçiş iklimi görülür. Yazları, sıcak ve kura, kışları; soğuk ve yağışlı geçen bu iklimde kışın nem oranı oldukça fazladır. İlçe merkezinde karın yerde kalma süresi ve kar yağışı çevresine göre daha azdır.
Yörenin yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. Fakat, yapılan araştırmalardan eski çağlarda Çekerek civarında yoğun ormanlarla kaplı olduğu anlaşılmıştır. İlçe, günümüzde İl'in ormanca zengin sayılan alanlarının birisidir. (% 32.53). Yukarıoba, Ortaoba, Karahacılı, Tipideresi, Fakıdağı ve diğer dağlık alanlarda; çam, meşe ve ardıç ağaçlarından oluşan seyrek ormanlar bulunmaktadır.
İlçenin nüfusu 2000 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre 40.689 kişi olup, bu nüfusun 12.339'u ilçe merkezinde, 28.350'si de köylerde yaşamaktadır. İlçede Km_ ye 28 kişi düşmektedir.
İlçede, halkın en önemli geçim kaynağını tarım ve hayvancılık oluşturmaktadır. Arazi dağlık ve eğim kuvveti olduğu için tarıma elverişli arazisi dardır. Mer'aların geniş yer kapladığı ilçede daha çok koyun ve keçi beslenmektedir. Başta Çekerek Irmağı olmak üzere ırmak kenarındaki düzlüklerde tarım yapılarak; arpa, buğday, nohut, mercimek, soğan ve şekerpancarı gibi ürünler yetiştirilmektedir.
BAĞLI BELDELER: Bayındırhüyük, Bazlambaç, Beyyurdu, Özükavak
KADIŞEHRİ
Rakım 925m.
Yüzölçümü 507
km2
Nüfus 23.317
İlçe, il topraklarının kuzeydoğusunda yer almaktadır. Doğuda; Tokat - Artova, Sivas - Yıldızeli, güneyde; Yozgat ve Saraykent, batıda; Çekerek, kuzeyde ise, Tokat - Zile ilçeleri ile çevrilidir. Çekerek ilçesine bağlı bir kasaba iken, 1990 yılında ilçe olmuştur.
Arazinin kısmen dağlık olan ilçeyi, kuzeyde; Deveci Dağları, doğuda Yılman Tepesi ve batıda; Önde de Tepesi çevrelemektedir. Güneyde doğu arazi yapısı dalgalı bir görüntü almaktadır. İlçe merkezinden geçen Küçüköz'ün dışında önemli bir akarsuyu bulunmamaktadır.
Karasal iklime sahip olmakla birlikte, yağış rejimi bakımından Karadenizardı ikliminin özelliğini taşımaktadır. Sıcak ve kurak olan yaz mevsimi yüksek yaylalarda serin geçmektedir. Kışları ise, soğuk ve yağışlıdır. Yıllık yağış miktarı 570 mm ilçede yağışın büyük bir bölümü ilkbahar, sonbahar ve yaz başlangıcında (Haziran) düşmektedir. Yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. Çoğu yerde çıplak olan dağlar, ilçe merkezinin çevresinde meşe ormanlarıyla kaplıdır.
Nüfus itibariyle 2000 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre 23 317 kişi yaşamaktadır. Bu nüfusun; 5 200'si şehirde, kalan 18 117 lik kısım ise köylerde yaşamaktadır. Ekonomisinin temeli tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri; şekerpancarı, fasulye, nohut, ayçiçeği, patates, buğday, mercimek, soğan ve lahanadır. Bunların yanı sıra, elma, armut, kiraz, vişne, dut, şeftali, ceviz ve üzüm de yetiştirilmektedir. Yaylalarda büyükbaş hayvan, koyun, özellikle de kıl keçisi beslenmektedir.
iLÇE HAKKINDA GENİŞ BİLGİ İÇİN TÜRKİYE CUMHURİYETİ İÇİŞLERİ BAKANLIĞI KADIŞEHRİ KAYMAKAMLIĞI
BAĞLI BELDESİ : Halıköy.
SARIKAYA
Rakım 1.170m.
Yüzölçümü 976
km2
Nüfus 58.026
İl merkezinin güneydoğusunda yer almakta olup, doğuda; Çayıralan, güneydoğuda; Çandır, güney ve güneybatıda; Boğazlıyan, batıda; Sorgun, Kuzeyde ise, Yozgat ve Saraykent ilçesiyle komşudur. Boğazlıyan ilçesine bağlı bir köy iken, 1935 yılında Bucak haline getirilmiş ve daha sonra da 1957 yılında ilçe olmuştur.İdari olarak; 4 kasaba ve 56 köy bağlı bulunmaktadır.
Genellikle dalgalı düzlüklerin geniş yer tuttuğu ilçede önemli yükseklikler de bulunmaktadır. İlçenin batısında Yazır Dağı (1683), doğusunda Sıçanlı ve Tilki dağları, kuzeyinde Çomak Dağı güney ve güneydoğusunda ise Beştepeler bulunmaktadır. Sorgun Özü ile Boğazlıyan Ovası arasındaki araziler de, ilçenin en önemli düzlüklerin oluşturmaktadır. Delice Irmağı'nın önemli kaynaklarından birisi olan Kanak Çayı ilçenin başlıca akarsuyudur. İç Anadolu'nun tipik kara iklimi görülmekte olup, yazlar; sıcak ve kurak, kışlar; soğuk sert ve kar yağışlı geçmektedir. Yağışların çoğu ilk ve sonbahar mevsimlerinde düşmektedir.
Yarı kurak iklimden dolayı yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. Yozgat ve Çayıralan sınırına yakın olan yerlerde meşe, çam ve yabani fındık türlerinden oluşan ormanlar yer almaktadır. Ayrıca, akarsu kenarlarındaki söğüt ve kavak toplulukları da ilçeye yeşil bir görüntü vermektedir. 2000 yılı genel nüfus sayımına göre 58 026 nüfusa sahip olup, bu nüfusun 22 102'si şehirde, 35 924'ü ise köylerde yaşamaktadır. İç ve dışgöç yaşanan ilçelerdendir. Yaz mevsiminde, gerek gurbetçilerin gelmesi gerekse termal turizm için gelenlerle, ilçenin nüfusunu iki katına yükseldiği görülür.
İlçenin en önemli gelir kaynakları arasında tarım ve hayvancılık gelmektedir. Tarım alanlarının sulanmasında ilçeden geçen Kanak Çayı'nın yanısıra Koçcağız, Yukarısarıkaya Baraklı ve Akbenliçiftliği göletlerinden yararlanılmaktadır. Bu göletlerle genişleyen sulu tarım alanlarında şekerpancarı, patates; çeşitli meyve - sebze üretimi yapılmaktadır. kuru tarım alanlarında ise buğday, arpa, mercimek ve nohut en çok yetiştirilen ürünlerdir.
İlçede, besi hayvancılığı oldukça gelişmiş ve buna bağlı olarak; yonca, korunga, fiğ vb. yem bitkilerinin üretimi artmıştır. Kümes hayvancılığı ve arıcılığın yaygın olduğu ilçede süt, et yumurta, tiftik ve bal üretimi istenilen düzeydedir.
BAĞLI BELDELER:Babayağmur, Karayakup, Yukarısarıkaya
SARAYKENT
Rakım 1150
m.
Yüzölçümü 157
km2
Nüfus 26.077
İlçe, il topraklarının doğusunda yer almaktadır. doğuda ve güneyde Yozgat, batıda Sorgun, kuzeyde ise, Kadışehri ile çevrili olan ilçenin, Kadışehri ile sınırı Çekerek Suyu çizmektedir. Yozgat2ne bağlı bir nahiye merkezi iken, 1990 yılında 3644 sayılı kanunla ilçe kurulmuştur. İdari olarak 3 belde ve 21 köy bağlı bulunmaktadır.
İlçe, genellikle dağlık ve dalgalı bir arazi yapısına sahiptir. İlçe merkezinin kuzeyindeki Kaletepe ve Yılanboynu Tepesi en önemli engebelerdir. Granit gibi volkanikkaynakların yaygın olduğu ilçede fay hatlarının (kırık hattı) varlığından dolayı zengin termal kaynaklar bulunmaktadır. Şifa kaynağı olarak kullanılan bu kaynaklardan, son yıllarda seracılık alanında da yararlanılmaktadır. İlçede, çok sayıda mağara vardır. Bu nedenle 1975 yılına kadar ilçeye Karamağara denilmiştir.
En önemli akarsuyu ilçe merkezinden geçen ve Çekerek Irmağının önemli kollarından olan Sarayözü dür. İlçede yazların sıcak ve kurak, kışların soğuk ve sert geçtiği tipik bir karasal iklim egemendir. İlk ve sonbahar mevsimlerinin yağışlı olduğu ilçede yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. İlçe merkezinin kuzeyinde ise, meşe ormanları yer almaktadır. Son yıllarda ağaçlandırma çalışmaları hızlanmış, Ulugedik, Bağlar, Yılanboynu ve Bayır mevkiilerinde çok sayıda çam ve akasya fidanı dikilmiştir.
İlçenin nüfusu, 26 796 olup, 16 905'i köylerde, 9 891'i de, ilçe merkezinde yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu ise,
İlçenin en önemli kaynakları tarım ve hayvancılık olup, arazi genelde dağlık olduğundan tarım ikinci planda kalmaktadır. Koyun ve kıl keçisi gibi küçükbaş hayvanlar ile modern ahırlarda besicilik yapılmaktadır.Başlıca tarım ürünleri, nohut, buğday, arpa, mercimek ile seralarda; salatalık, domates, biber vb. sebzelerdir.
Geçmişte sel (1970) ve deprem (1940) gibi büyük doğal felaketler geçiren ilçede, nüfusun büyük bir bölümü Avrupa Ülkeleri'ne işçi olarak gönderilmiştir. Bu nedenle, gelirin önemli bir kısmını da işçilerin gönderdiği dövizler oluşturmaktadır.
BAĞLI BELDELER:Dedefakılı, Ozan, Çiçekli.
SORGUN
Rakım 1200
m.
Yüzölçümü 1769
km_
Nüfus 120.262
İl Merkezine Uzaklığı 32
Km_
İl merkezinin doğusunda, E-88 Karayolu (Yozgat - Sivas) üzerinde kurulan ilçe, doğuda; Yozgat, Saraykent, güneyde; Sarıkaya, batıda; Yozgat, kuzeyde ise, Çorum, Aydıncık ve Çekerek ile komşudur.
Hafif dalgalı düzlüklerin geniş yer kapladığı ilçe, Yozgat, Saraykent ve Yozgat arasındaki geniş bir ova üzerinde bulunmaktadır. İlçenin güneyinde Kerkenez Dağları'nın devamı olan aşınmış tepeler yer almakta ve kuzeye doğru gidildikçe yükselti ve engebelilik oranı artmaktadır. Duralibaba, Halilbaba, Dayılı dağları ve Sivri Tepe en önemli yükseltilerini oluşturmaktadır. Başlıca akarsuları; Kanak Çayı'na karışan Eğriöz ile Delibaş Suyudur. İlçe, yeraltı suları ve jeotermal kaynaklar bakımından zengindir.
İklimi karasal olup, yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve sert geçmektedir. Yıllık yağış tutarının büyük bir bölümü ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde düşen ilçe merkezi, ovada kurulduğu için her yönden rüzgarın etkisine açıktır. Özellikle, lodos ve poyraz en etkili rüzgarlardır.
Yaygın bitki örtüsü bozkırlardan oluşan ilçede, akarsu kenarlarında yoğun olarak, kavak ve söğütlükler bulunmaktadır. Suyu bol olan köylerde projeli kavaklıklar kurulmuştur. İlçenin, kuzey ve küzeydoğusunda Eymir, Gökiniş, Karlık ve Araplı çizgisinde seyrek olarak meşe ve çam ormanları vardır.
İlçede 2000 Yılı Genel Nüfus sayımı sonuçlarına göre 120.262 kişi yaşamakta olup, bunun; 53.884'ü ilçe merkezinde, 66.378'i de köylerde yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu ise, 67 kişidir.
Ekonomisinde en önemli yeri, tarım ve hayvancılığın aldığı ilçede, yapılan göletlerle suyu tarım alanları oldukça genişlemiştir. Yaycılar, Dişli, Karakaya, İkikara ve Doğankent göletleriyle Delibaş ve Eğriöz çaylarından yararlanılarak, tarım alanları sulanmakta; şekerpancarı, patates ve çeşitli sebzeler yetiştirilmektedir. kuru tarım alanlarında ise, buğday, nohut, mercimek ve yem bitkilerinden yonca, korunga gibi ürünlerin üretimi önemlidir. İlçede, bitkisel üretimin yanı sıra hayvancılık da önemli bir gelir kaynağıdır. Doğal ve Sun'i tohumlama çalışmaları, ithal inek dağıtımı gibi teşviklerle modern hayvancılığa doğru gidiş hızlanmıştır.
İlçenin toprakları, tuğla yapımında elverişli olduğu için, özellikle son yıllarda briket ve tuğla imalat sanayii işletmelerinin sayısı artmıştır. İlçenin en önemli sanayii kuruluşlarından birisi de Yozgat (Sorgun) Şeker Fabrikasıdır.
Yer altı kaynakları bakımından zengin olan ilçede, MTA'nın çalışmaları sonucunda demir, kuvarsit, uranyum ve linyit kömürü yatakları bulunmuştur. Bunların içerisinde özellikle linyit kömürü rezervleri büyüktür. İlçede, Yeni Çeltek Kömür İşletmesi, Doğan Madencilik Kömür İşletmesi ve Mad.San. Ltd. Şti. olmak üzere üç kömür işletmesi mevcuttur. Diğer madenlerin tenörü düşük olduğu için işletmeye açılmamıştır.
BAĞLI BELDELER: Ahmetfakılı, Araplı, Doğankent, Gedikhasanlı, Karakız, Gülşehri, Bahadın, Belencumafakılı, Eymir, Çiğdemli
Editör: TE Bilişim
