Ömrünü ilimle geçiren ve arkasında birçok eser bırakan İbn Rüşd, 10 Aralık 1198 tarihinde 72 yaşında Fas'ın Marakeş şehrinde vefat etti. Tam adı Ebu'l-Velid Muhammed ibn Ahmed ibn Muhammed ibn Rüşd olan ve Avrupa’da Averroes adıyla tanınan İbn Rüşd, Endülüs’ün Kurtuba şehrinde 14 Nisan 1126 tarihinde doğdu.
İbn Rüşd, seçkin hocalardan dersler alarak başladığı eğitim hayatında, temel dini ilimleri babasından öğrendi. Ahlak, astronomi, edebiyat, felsefe, fizik, mantık, matematik, politika, psikoloji, tabiat ilimleri, tıp ve zooloji gibi çeşitli ilimlerde de derinlemesine bilgi sahibi oldu.
AKADEMİK VE FELSEFİ KARİYERİ
Halifenin özel doktoru olan İbn Tufeyl ile tanışan İbn Rüşd, Aristo’nun eserlerini tercüme ederek halifenin takdirini kazandı. 1169 yılında İşbiliye kadılığına, 1171’de ise Kurtuba Başkadısı olarak atandı. İleriki yıllarda halifenin özel doktoru olarak görev yaptı ancak daha sonraki halife döneminde gözden düştü. Bu durum, Fıkıh Alimleri'nin felsefe karşıtı tutumlarının da etkisiyle, hayatının son yıllarında sıkıntılı günler geçirmesine sebep oldu.
İbn Rüşd, Meşşai felsefenin son temsilcisi olarak, Gazzali’nin yazdığı "Tehafütü’l-Felasife" adlı eserine karşılık "Tehafütü’t-Tehafüt" eserini yazarak, İslam dünyasında felsefe ve filozoflara yönelik olumsuz tutumu sarsmıştır. Din ve felsefeyi aynı kaynaktan beslenen iki ayrı alan olarak gören İbn Rüşd, her iki alanın da aynı kaynağa dayandığını savundu.
TOPLUMSAL VE DİNİ TEPKİLER
İbn Rüşd'ün bazı fikirlerinin İslam dininin esaslarına ters düştüğü iddia edilerek, Müslümanlar arasında hoşnutsuzluğa yol açtı. Özellikle, Ad kavminin helak olmasına dair bilgilerin hayal mahsulü olduğunu söylemesi büyük tepki topladı. Halkın şikayetleri üzerine toplanan alimler, görüşlerinin sapkınlık ve dinden çıkmaya sebep olduğu yönünde karar verdiler. Bu nedenle İbn Rüşd, görevinden alındı ve hapsedildi. Daha sonra Sultan Mansur tarafından affedilse de, son yılları keder ve sıkıntılarla geçti, serveti elinden alınarak Lucene şehrine sürüldü.
ESERLERİ VE MİRASI
İbn Rüşd’ün başlıca eserleri arasında şunlar bulunmaktadır:
Külliyat fit-Tıb
Mukaddemat
Nihayet-ül-Müctehid
Et-Tah-sil
Kitab-ül Hayevan
Zaruri
Telhisü İlahiyyat-ı Nikolavus
Tehafütü’t-Tehafüt
Şerhü Kitab-ün Nefs li Aristotales
Şerhu Kitab-üs-Sema ve-Âlem li-Aristales
Makale fil-Kıysas
Muhtasar-ı Mecisti
Fasl-ül-Makal ve Keşf an Menahic-il-Edille
Kitabü Mabadet-Tabia
Şerhul Urcuze fit-Tıb
Makhale fi Cevher il-Felek
Makela fı’l Mizac
İbn Rüşd'ün eserleri yüzyıllar boyunca Avrupa'da okutulmuş ve birçok Batılı bilgin onun düşüncelerinin etkisi altında kalmıştır. Önce Marakeş'te defnedilen naaşı daha sonra Kurtuba’daki aile kabristanlığına nakledilmiştir.
