TMO tarafından yapılan değerlendirmede Yozgat’ta diğer ürünlerden hububata yüzde 10 kayma görülürken sertifikalı tohum kullanımının azaldığı açıklandı.
TMO Merkez ve Taşra Teşkilatı teknik personelinin sahada birebir gözlem, meteorolojik veri ve teknik bilgilerle hazırladığı ülkede yağış ortalaması; 2022 Ekim ayında 30,8 mm, 2023 Ekim ayında 36,6 mm, normali (1991-2000) 49,4mm olduğu bilgisi verildi.
Toprak Mahsulleri Ofisi yetkilileri tarafından yapılan açıklamada, “Yağışlarda, normaline göre yüzde 26 azalma, geçen yıl ekim ayına göre yüzde 19 artma gözlenmiştir. Türkiye geneli ekim ayı yağışları son 5 yıldır normallerinin altında seyretmektedir. Bölge geneli yağışlarda Doğu Anadolu Bölgesi hariç tüm bölgelerimizde normaline göre azalma mevcuttur. En fazla azalma yüzde 75 ile Ege Bölgesi’nde izlenmektedir. İl geneli yağışlarda en fazla yağış alan il 248.8 mm ile Rize, en az yağış alan il ise 5.0 mm ile İzmir olmuştur. Normaline göre en fazla azalma gösteren ilimiz yüzde 90 ile İzmir olmuştur. Türkiye genelinde ekim ayında ortalama 6.4 yağışlı gün gerçekleşmiştir (1991-2020 normali 7.9 gün). Yağışlı gün sayıları Orta ve Doğu Karadeniz sahil kesimi ile Kahramanmaraş, Bayburt, Erzurum, Bingöl, Muş, Bitlis, Siirt ve Kahramanmaraş çevrelerinde 10-15 gün aralığında gerçekleşmiş, Ege Bölgesi’nin kıyı kesimleri, Tekirdağ, Kırklareli, Ankara ve Kırıkkale çevrelerinde ise 3 günün altına düşmüştür” denildi.
“YAĞIŞLARDA NORMALİNE GÖRE YÜZDE 32 AZALMA GERÇEKLEŞTİ”
İç Anadolu Bölgesi ülkenin buğday ekilişinin yüzde 37’si bölgenin ekim ayı yağışı 21.3 mm, normali 31.5 mm ve 2022 yılı ekim ayı yağışı 21.2 mm olduğu belirten TMO yetkilileri, “Yağışlarda normaline göre yüzde 32 azalma gerçekleşirken 2022 yılı ekim ayı yağışı civarında gerçekleşti. Yağış yetersizliği nedeniyle özellikle Konya’da ekilişlerde gecikmeler yaşanmaktadır. Diğer illerde ekilişler devam etmektedir. Sulu arazilerde bitki çıkışları başlamıştır. Ankara’da hububat ekilişleri tamamlanmak üzere olup çıkışlar gerçekleşmemiştir. Kayseri’de kışlık hububat ekilişlerinde geçen yıla oranla yüzde 10, sertifika tohum kullanımında geçen yıla oranla yüzde 20, ekilişlerle birlikte taban gübresi kullanımında ise geçen yıla oranla ortalama yüzde 40 artış olduğu tespit edilmiştir. Ekilişi yapılan danelik mısır üretiminde piyasa fiyatlarının düşük seyretmesi nedeniyle, danelik mısır üretiminden hububat üretimine ortalama yüzde 30 kayma olacağı öngörülmektedir. Kırıkkale’de yeterli miktarda taban gübre kullanılmadığı, içeriği daha az olan muadil ucuz gübre çeşitlerinin kullanımına ağırlık verildiği ayrıca sertifikalı tohum kullanımında da azalma olduğu tespit edilmiştir. Makarnalık buğday ve tritikaleden ekmeklik buğday’a geçiş olduğu, bundan dolayı ekmeklik buğday ekilişinde yaklaşık yüzde 1 oranında artış olacağı tahmin edilmektedir. Ayrıca bu yıl nohut ekili arazilerde yaşanan verim düşüklüğü nedeniyle nohut ekilişinden arpaya geçiş olduğu, bu yüzden de arpa ekilişinde yüzde 6 oranında artış olacağı tahmin edilmektedir. Aksaray’da yüzde 5 oranında alternatif bitkilere (yonca, ayçiçeği) kayış vardır. Kırşehir’de hububat üretim alanlarında artış beklenmektedir. Konya’da sulu alanlarda mısır ve şeker pancarından yüzde 3-8 oranında hububata geçiş olabileceği değerlendirilmektedir. Yozgat’ta diğer ürünlerden hububata yüzde 10 kayma görülmüş olup sertifikalı tohum kullanımı azalmıştır” diye konuştu.
“2022 YILI EKİM AYI YAĞIŞINA GÖRE YÜZDE 11 ARTMA GERÇEKLEŞTİ”
TMO yetkilileri, “Güneydoğu Anadolu Bölgesi ülkemiz buğday ekilişinin yüzde 15’i, kırmızı mercimek ekilişinin yüzde 90’ı Bölgenin ekim ayı yağışı 20.8 mm, normali 33.8 mm ve 2022 yılı Ekim ayı yağışı 18.7 mm'dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 38 azalma, 2022 yılı Ekim ayı yağışına göre yüzde 11 artma gerçekleşti. Diyarbakır ilinde ekim ayında mevsimsel yağışların başlamasıyla birlikte hinterlandımızda yüzde 10 civarında ekilişler yapılmıştır. Ekilişlerin yeni başlamasından dolayı bitki çıkışı olmamıştır. Adıyaman’da sulama yapılarak toprağın tava gelmesi sağlanmış ve Kasım ayı başında ekimlere başlanılmıştır. Şanlıurfa’da ekilişlere başlanılmamış; ancak pamuktan buğdaya ve arpadan mercimeğe yönelmelerin olacağı tahmin edilmektedir. Batman’da ekim ayı içinde gerçekleşen yağışlar ile birlikte toprak işleme faaliyetleri başlamıştır, ekilişlerin Kasım ayının 2. haftası içerisinde olacağı tahmin edilmektedir. Mısır ekili alanlardan buğdaya yüzde 15, pamuğa ise yüzde 5 geçiş olacağı öngörülmektedir” şeklinde konuştu.
“YÜZDE 66 ARTMA GERÇEKLEŞTİ”
Marmara Bölgesi ülkenin buğday ekilişinin yüzde 11’i Bölgenin ekim ayı yağışı 34.3 mm, normali 72.0 mm ve 2022 yılı ekim yağışı 20.7 mm olduğunu söyleyen yetkililer, “Yağışlarda normaline göre yüzde 52 azalma, 2022 yılı ekim ayı yağışlarına göre yüzde 66 artma gerçekleşti. Tekirdağ ve Balıkesir’de kışlık ekilişler için toprak hazırlıkları başlamış olup hala devam etmektedir. Sakarya ve Kocaeli ilinde ekilişler başlamış yüzde 10'u tamamlanmıştır. Tarlalarda çıkışlar kısmen başlamıştır. Taban gübresi işlemleri yapılmaktadır. Edirne’de Ekim ayı içerisinde neredeyse hiç yağış düşmediğinden ekim ayının son günlerine kadar ekim yapılmamıştır. Ekim ayının son günlerinde kuruya hububat ekimi yapılmış ancak cari dönemde bitki çıkışı gerçekleşmemiştir” diye konuştu.
“YÜZDE 8 AZALMA GERÇEKLEŞTİ”
Karadeniz Bölgesi ülkenin buğday ekilişinin 10’u bölgenin ekim ayı yağışı 68.8 mm, normali 74.5 mm ve 2022 yılı ekim ayı yağışı 70.7 mm'dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 8 azalma gerçekleşirken 2022 yılı ekim ayı yağışı civarında gerçekleştiğini açıklayan yetkililer, “Samsun’da 1-31 Ekim 2023 tarihleri arasında alınan yağış miktarı 169 mm, alınan yağışların tamamı ekim ayının 4-5 gününde alınmış olup bu günlerde aşırı yağış alındığından bazı yerlerde sel felaketi yaşanmıştır. Havza-Vezirköprü Kavak-Ladik vb. gibi iç kesimlerde kalan ilçelerde henüz tarla hazırlıkları başlamamış olup kıyı kesiminde kalan arazilerde tarla hazırlıkları başlamıştır. Amasya ilinde Ekim ayının kurak geçmesi yağış alınamaması nedeniyle kıraç arazilerde henüz herhangi bir hazırlık başlamamış olup taban arazilerde ise yer yer tarla hazırlıkları başlamıştır. Hububat ekimi için yağış beklenmektedir. Çorum ili çevresinde yağış alınamayan yerlerde ekilişler kuruya yapılmaktadır. Kasım ayında gerçekleşecek yağış durumuna göre ekilişlerin hızlanması beklenmektedir. Erken ekimi yapılan yerlerde çimlenmeler başlamıştır” ifadelerini kullandı.
“TOPRAK HAZIRLIĞI İŞLEMLERİ DEVAM EDİYOR”
Yetkililer, “Akdeniz Bölgesi ülkenin buğday ekilişinin yüzde 9’u Bölgenin ekim ayı yağışı 33.7 mm, normali 48.7 mm ve 2022 yılı Ekim ayı yağışı 26.4 mm'dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 31 azalma, 2022 yılı Ekim ayı yağışlarına göre yüzde 28 artma gerçekleşti. Adana ve Mersin illerinde yeterli yağış alan arazilerde ekilişler başlamış ancak henüz yeterli yağış alamayan kuru arazilerde ise ekiliş için yağış beklenmektedir. Hatay’da ekilişlerin kasım ayının ikinci yarısından itibaren başlaması beklenmektedir. Gaziantep ve Kilis illerinde toprak hazırlığı işlemleri devam etmektedir” dedi.
“KIŞLIK EKİMLER DEVAM EDİYOR”
Doğu Anadolu Bölgesi buğday ekilişinin yüzde 9’u Bölgenin ekim ayı yağışı 46.8 mm, normali 45.5 mm ve 2022 yılı ekim ayı yağışı 29.6 mm'dir. Yağışlar normali civarında gerçekleşirken, 2022 yılı ekim ayı yağışlarına göre yüzde 58 artma meydana geldiğini aktaran yetkililer, “Kışlık ekilişler devam etmekte olup yer yer çıkış görülen alanlar mevcuttur. Muş ilinde sulak alanlarda, şeker pancarı ekilişinden buğdaya geçiş olacağı, az da olsa buğday ekili alanlardan silajlık mısıra geçişlerin olabileceği değerlendirilmektedir. Muş, Van, Bingöl ve Bitlis illerinde Belediye ve Valilik kanalıyla buğday ve arpa tohumları dağıtımı iki yıldır devam ettiğinden ve Kurumumuz tarafından uygulanan hububat alım fiyat ve politikalarından dolayı buğday ve arpa üretiminde artış beklenmektedir” diye konuştu.
“YÜZDE 10 ARTMA GERÇEKLEŞTİ”
Ege Bölgesi ülkenin buğday ekilişinin yüzde 8’i Bölgenin ekim ayı yağışı 11.8 mm, normali 47.2 mm ve 2022 yılı ekim ayı yağışı 10.7 mm'dir. Yağışlarda normaline göre yüzde 75 azalma, 2022 yılı ekim ayı yağışlarına göre yüzde 10 artma gerçekleştiğini belirten yetkililer, “İzmir’de sıcaklıkların yüksek seyretmesi, yağışların gecikmesi ve tarlaların tava gelmemesi ayrıca hasadı henüz bitmeyen pamuk ve 2. ürün mısır tarlalarından dolayı ekim ayında ekiliş olmamıştır. İç kesimde kalan illerde ekilişler yavaş ilerlese de başlamıştır. Afyonkarahisar’da ekim ayı içerisinde yağışların yetersiz olması nedeniyle çiftçiler uygun koşul ve yağış beklemektedir. Ekilişler yavaş ilerlemekte olup patates, pancar ve mısır hasadından sonra ekilişlerin yoğunlaşacağı değerlendirilmektedir. Eskişehir ve Kütahya illerinde hasadı devam eden mısır ve şeker pancarı dışındaki sulu alanların tamamına yakının ekildiği, ekim yapılan alanların yaklaşık yüzde 80'inde taban gübresinin kullanıldığı ve geçmiş dönemlere oranla sertifikalı tohum kullanma düzeyinin bir miktar artmış olabileceği mütalaa edilmektedir. Erken ekilen ve çıkış suyu verilen alanlarda bitki çıkışı başlamıştır. Kıraç arazilerde yeterli yağış düşmediğinden bitki çıkışı gözlemlenmemiştir. Kurum fiyatlarımızın piyasa fiyatlarının oldukça üzerinde seyretmesi, alım garantisinin olması, mısır, şeker pancarı ve ayçiçeğinde fiyatların üreticiyi tatmin etmemesi vb. nedenler ile ekmeklik buğday ekim alanlarının bir miktar artacağı tahmin edilmektedir. Denizli’de kuru arazilerde ekim ayı başında lokal olarak yağış görülen ve sulama imkanı bulunan arazilerde kısmi olarak ekilişlerin başladığı görülmüştür. Özellikle Denizli ilinde tohum fiyatlarının yüksek olması nedeniyle üreticilerin sertifikasız tohum kullanımına yöneleceği beklenmektedir. Menderes havzasında su münavebesi uygulanmaya devam ettiğinden Çivril-Çal-Baklan ovasında geçtiğimiz yıl olduğu gibi hububat ekilişinin fazla olması beklenmektedir” ifadelerine yer verildi.
YAĞIŞ VE HUBUBAT GELİŞİMİ DEĞERLENDİRMESİ
TMO tarafından 2023-2024 sezonu yağış ve hububat gelişimi değerlendirmesi hakkında ise şu bilgiler verildi: “Türkiye geneli ekim ayı yağışları normalinin altında, geçen yıl ekim ayı yağışlarının üzerinde gerçekleşti. Yağışlar normaline göre yüzde 26 azalma, geçen yıl ekim ayı yağışlarına göre yüzde 19 artma göstermiştir. Türkiye geneli ekim ayı yağışları son 5 yıldır normallerinin altında seyretmektedir. Genel olarak kışlık hububat ekilişleri devam etmektedir. Bazı bölgelerde yağışlar yetersiz olduğundan ekilişlere başlanmamış, bazı bölgelerde ise toprak tava gelmeden kuruya ekiliş yapılmıştır. Ekiliş yapılan arazilerde lokal olarak bitki çıkışları yer yer başlasa da çimlenmenin tamamlanabilmesi için yağış beklenmektedir. Sulu arazilerde ve erken ekilen yerlerde lokal bitki çıkışları gözlemlenmiştir. Ekilişlerin yağışlarla birlikte Kasım ayında yoğunlaşması beklenmektedir. Bazı bölgelerde ekilişler için mısır, şekerpancarı, patates gibi ürünlerin hasatının tamamlanması beklenmektedir. Ülke genelinde diğer ürünlerden buğday ve arpaya geçişler olacağı tahmin edilmektedir. Sertifikalı tohum ve gübre kullanımının geçen sene seviyelerinde veya bir miktar üzerinde olacağı değerlendirilmektedir. Kamu kurum ve kuruluşlarınca (Valilik, yerel yönetimler vs.) yapılan tohumluk dağıtım uygulamasının bölgelerdeki ekiliş deseninde etkili olduğu gözlemlenmektedir. Yeni hububat üretim sezonunun üreticilerimize hayırlı olmasını diliyor, özellikle stratejik ürünlerimiz olan buğday ve arpada; verim ve kalitenin arttırılması için sertifikalı tohumluk ve taban gübresinin kullanımına önem verilmesini temenni ediyoruz.”
