Besin değeri bakımından oldukça zengin olan semizotu, Yozgat’ta neredeyse her yerde yetişiyor. Bahçelerde yetişen semizotunun hem yemeği hem de salatası yapılarak sofraların vazgeçilmezi oluyor.
Ayrıca semizotu Dünya Sağlık Örgütü tarafından en çok kullanılan şifalı bitkiler arasında yer alıyor.
Sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlıklarının kazandırılması için iyi bir başlangıç olan semizotu bitkisi önemli bir yeşil yapraklı türüdür. Genellikle pürüzsüz, yeşilimsi, uzayan gövde yapısı ile semizotu, antitümoral, antiülser, antimikrobiyal ve antiaging etkilere sahiptir. İçinde mineral ve vitamine dair zengin bir içeriğin bulunduğu semizotu, süper besin grubundadır.
SEMİZOTU FAYDALARI NELERDİR?
Semizotu, faydaları saymakla bitmeyen önemli bir besin kaynağı. Demir, kalsiyum, potasyum ve C vitamininden zengin olan mesizotu, diğer yeşil yapraklı sebzelere oranla daha çok omega 3 yağ asidi içeriyor. Ancak zengin potasyum kaynağı olduğundan kan sulandırıcı ilaçlarla birlikte tüketilmemesi öneriliyor.
Semizotu bağışıklık sistemi, kalp ve damar hastalıkları, kanser ve inflamasyon sorunlarına iyi gelebilen önemli besinlerden biridir. Semizotunun İnsan sağlığı üzerindeki etkileri şu şekilde detaylandırılabilir:
Kalp-damar sağlığı: İçerdiği omega-3 bileşeni sayesinde kan kolesterol ve trigliserit düzeyini düşürmeye ve yararlı yüksek yoğunluklu lipoproteini yükseltmeye yardımcıdır. Yüksek kalori ve kolesterole sahip balık yağları yerine kolesterol içermeyen semizotu faydalı bir omega-3 kaynağıdır. Omega-3, kan yoğunluğunu azaltma özelliğinden dolayı pıhtılaşmaya karşı damar hastalıkları tedavisinde etkili olabilir.
Kanser: Vücuttaki serbest radikallerin sayısını azaltarak hücresel hasarı önlemeye yardımcı olan bileşiklere antioksidan denir. Antioksidanlar vücutta kanser riskini azaltmada katkı sağlar. Semizotunda bulunan antioksidanlar beta-karoten, askorbik asit (C vitamini) ve melatonin bileşikleridir. Bu bileşikler serbest radikalleri nötralize ederek kanserin yanı sıra kardiyovasküler hastalıkları önlemeye yardımcı bir potansiyele sahiptir.
Kemik ve kas sistemi: Semizotu yapısındaki önemli oranlarda bulunan kalsiyum ve magnezyum nedeniyle kemik ve kas sağlığı için iyi bir seçenektir. Kalsiyum kemik ve kaslarda bulunan en yaygın minerallerdendir ve eksikliğinde iskelet sistemi zayıflayabilir. Kalsiyumun yanı sıra magnezyum da kemik sağlığını etkileyen bir mineraldir. Yeteri kadar kalsiyum ve magnezyum minerali almak yaşlanmanın neden olduğu kemik hastalıkları riskini azaltmaya yardımcıdır. Ayrıca bazı çalışmalarda kronik kas ve iskelet ağrılarına sahip yaşlı hastalara semizotu merheminin ağrının şiddetini azaltmaya yardımcı olduğu bildirilir.
Büyüme-gelişme: Semizotu güvenli hücre bölünmesinde ve DNA çoğalmasında yardımcı rol alan folat açısından zengin bir kaynaktır. Folat özellikle hamilelik döneminden önce ve hamilelik sırasında alınması önerilen bir besin bileşenidir. Çünkü folat eksikliği yaşayan bebeklerde çeşitli doğum kusurları meydana gelebilir.
Sinir sistemi bozuklukları: Son yıllarda yapılan çalışmalara göre antioksidan, antiinflamatuvar, anti-apoptotik etkiler gibi çoklu mekanizmalar yoluyla alzheimer, parkinson, depresyon, epilepsi ve hipoksi gibi bazı sinir sistemi bozuklukları için umut verici bir tedavi seçeneği olabilir. Ancak nörolojik etkilerinin uzun vadeli mekanizmalarını ve sonuçlarını tespit etmek için ek araştırmalara ihtiyaç vardır.
Semizotu yaygın olarak birçok ülkede çeşitli alanlarda kullanılır. Halk arasında ateş, ishal, dizanteri, egzama, sedef ve hematokezya (kanlı dışkılama) tedavisinin yanı sıra kas gevşetici, idrar söktürücü, iltihap önleyici olarak kullanılır. Tüm bu tedaviler kapsamında antibakteriyel, antiinflamatuvar (iltihabı ve ödemi azaltan madde veya tedavi) ve antioksidan olarak işlev görür.
SEMİZOTUNUN YAN ETKİLERİ NEDİR?
Semizotu yapraklarının oksalat içeriği yüksektir. Yüksek miktarda oksalat böbrek taşı oluşumu ile bağlantılıdır. Semizotu tohumları diğer kısımlara oranla daha yüksek oksalat değerlerine sahiptir. Böbrek taşına sahip veya yatkın bireylerin özellikle semizotu tohumları yerken dikkatli olması gerekir. Fazla miktarda tüketilen bir besin ise mutlaka doktorunuza danışınız. Ayrıca semizotu tohumları sulu yapısı nedeniyle daha fazla tuz tutma eğilimindedir. Tuzsuz veya az tuzlu beslenme düzenine sahip bireylerin fazla tuz tüketmemeleri adına semizotu tüketimine dikkat edilmelidir.
Bazı bireylerde semizotuna karşı alerjik reaksiyonlar gelişebileceğinden dolayı alerji durumu kontrol edilmelidir.
Özellikle bitkisel ilaçların güvenliği ve etkinliği ile ilgili dikkatli olmak gerekir. Çok bileşenli semizotu karışımlarının olası etkileri, farmakolojik ve fizyolojik olarak daha iyi araştırılmalıdır. Geleneksel semizotu formülasyonları toksisite etkisi gösterebilecek yüksek dozlarda ve uzun süre boyunca kullanılmamalıdır.
SEMİZOTU NASIL TÜKETİLİR?
Semizotu çeşitli iklim ve bölgelerde yaygın olarak yetiştirilir. Ekşi, tuzlu ve sulu olduğundan dolayı salata ve yemeklere lezzet verir. Yaprak ve sapları çiğ, tek başına veya diğer sebzelerle birlikte salatalar için ideal bir seçenektir. Ayrıca semizotunun pişirilmesi ile yemek ya da çorba şeklinde tüketilebilir. Turşu olarak da tüketilebilen semizotunun yaprak, çiçek ve sapları tamamen yenilebilir özelliğe sahiptir.
Semizotunun toprak ve böcek ilaçlarından tamamen arındırılması için dikkatlice yıkanması gerekir. Genellikle ilkbahar ve yaz mevsimlerinde kolayca bulunabilir. Garnitür olarak, sotelenerek, ızgara sebzelere karıştırılarak tüketilebilir. Çeşitli sos ve baharatlarla farklı besin gruplarından gıdalarla kolaylıkla kullanılabilir.
Ciddi bir sağlık problemi bulunan bireylerin yüksek miktarlarda semizotu tüketmeden veya semizotu bileşenlerini içeren takviyelerini kullanmadan önce mutlaka doktorlarına danışmaları gerekir. Semizotu tükettikten sonra olası bir alerjik reaksiyon görülmesi durumunda en kısa zamanda mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmaları önemlidir.
SEMİZOTU SEÇERKEN BUNLARA DİKKAT!
Tam bir şifa deposu olan semizotu, faydasının yanı sıra eşsiz lezzetiyle de sofraların en sevilen yiyecekleri arasında yerini alır. Salata, meze, sebze yemeği ve daha farklı yerlerde kullanılan besin kaynağı, ağızda bıraktığı lezzetli tat ile vazgeçilmez besinlerden biridir. Semizotunu saksıdan ya da bahçeden toplamak isterseniz bıçakla ya da farklı kesici materyallerle değil, elle ayırarak toplamaya özen gösterebilirsiniz. Açık yeşil renge sahip olan semizotu yerine koyu yeşil renkli olanları tercih etmeniz daha doğru olacaktır. Bitkinin yaprakları büyümüşse, baş kısmında siyah tohumların yer almadığından emin olmanız gerekir. Şifa kaynağı olan bu bitkiyi dikkatli bir şekilde seçtikten sonra hemen tüketmek isterseniz, kök kısımlarını temizleyebilir ve bitkinin üzerinde kalan kalıntı ve çamurlardan yıkayarak arındırabilirsiniz. Daha derin ve sağlıklı bir temizlik yapmak üzere sebzeyi belirli bir süre sirkeli suda bekletebilir, son bir kez daha durulayarak afiyetle tüketebilirsiniz. Eğer elinizde tek seferde kullanabileceğinizden daha fazla bir semizotu kalmışsa, temizlemiş olduğunuz semizotlarının kurumasını bekleyerek dışarıdan hava almayacak şekilde buzdolabı poşetine sarabilirsiniz. İhtiyaç duymanız halinde ise bitkiyi tekrar kullanmak üzere değerlendirebilirsiniz.
