2018 yılında UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'ne dahil edilen bu antik eser, Sarıkaya’nın Kaplıcalar Mahallesi'nde yer alır. Roma Hamamı, "Basilica Therma (Aqua Sarvenae)" olarak bilinen Roma dönemine ait bir antik kent parçasıdır.
Hamamın büyük bir kısmı zaman içinde yıkılmış olsa da, ayakta kalan tonozlu arka mekânın batı cephe duvarı, antik dönemin izlerini taşır.
Bu bölüm, 10 gözlü ve 2 katlı mermerden yapılmış kemerli bir duvarla çevrilidir ve Korint düzeni entablatur dizilimiyle dikkat çeker.
Bu büyüleyici duvarın alt kısımları hariç olmak üzere yarım sütunların diğer kısımları tahrip olmuş durumdadır. Batı cephenin arkasında ise 3 gözlü ve tek katlı bir kemer ile iç kemer sıralarına ait alt kısım taşları görülmektedir. Duvarın kuzey ve güney uçlarında ise dairesel havuz alanları bulunmaktadır.
Antik dönemde "Aquae Sarvenae" ve "Basilica Therma" olarak adlandırılan Sarıkaya, o dönemde önemli bir kaplıca merkezi olarak bilinirmiş.
Roma Dönemi'ne ait hamamın tonozlu mekânına geçişi sağlayan arkat dizileri ve kornet motifli süslemeleri günümüze kadar ulaşmış durumda.
Yapı üzerine sonradan eklemeler yapılmış ve bu nedenle ciddi hasar görmüş olsa da, 2010 yılında başlatılan temizlik kazıları sayesinde Sarıkaya Roma Hamamı'nın tarihi ihtişamı yeniden gün yüzüne çıkarılmaya çalışıldı.
SARIKAYA KAPLICALARI EFSANESİ (KRAL KIZI HAMAMI)
Sarıkaya Roma Hamamı, "Kral Kızı Hamamı" olarak da bilinen etkileyici bir efsaneye sahip.
Halk arasında anlatılan bu hikâye, Kayseri'de yaşayan bir Roma kralının kızının amansız bir hastalığa yakalandığı dönemde başlar.
Kral, kızını birçok hekime götürür, ancak tedavi edilemez. Kızın hastalığı romatizma olarak teşhis edilir ve durumu gittikçe kötüleşir. Kızın ayakları tutmamaktadır, dizleri ise küt olmuştur.
O dönemlerde Sarıkaya, sazlık ve bataklık bir alandır. Ancak sıcak su kaynaklarına sahiptir ve içinde çamurlu bir hamam bulunur. Kızın son umudu olarak buraya gitmesine izin verilir.
Kız, sıcak su kaynakları etrafında zaman geçirir, arkadaşlarıyla çamura girer. Sıcak su ve çamurlar, kızın sağlığına iyi gelir. Bir süre sonra hastalık geriler, kız yürüyebilir hale gelir.
Tamamen iyileşen kızın bu sıcak sudan şifa bulduğu anlaşılır. Kızın babası, buraya mermer bir havuz yaptırır ve etrafını büyük taşlarla çevirir. Başlangıçta ıssız olan bu havuz etrafında yeni bir şehir kurulur ve şehre kızın adı verilir. Bu şehir, "Öper" veya "Hoperi" olarak anılır.
Ancak büyük bir deprem sonucunda bu şehir yok olur ve sadece hamamların bulunduğu yer ayakta kalır. Bu büyük şehir yok olmuş olabilir, ancak Sarıkaya Kaplıcaları, bu etkileyici efsane ve tarihi zenginliklerle unutulmaz bir deneyim sunuyor. (Melike Aslı Arslan)
