Kişniş bitkisi maydanozgiller ailesinden gelir ve güçlü bir aromaya sahiptir. Bitki olarak yaprakları kullanılabileceği gibi tohumları da kullanılır. Kişniş tohumları kahverengimsi küçük bir yapıdadır ve toz haline getirilebilir.
KİŞNİŞİN BESİN DEĞERLERİ NELERDİR?
Kişniş içeriğinde pek çok yararlı besin öğesini barındırır. Fakat kişniş yaprakları ile kişniş tohumunun besin öğesi içeriği farklılık gösterir. Kişniş yapraklarının çok büyük bir kısmı sudur. Su içeriğini sırasıyla diyet lifi, protein, karbonhidrat ve yağ takip eder. Aynı zamanda bol miktarda C vitamini ve A vitaminini de barındırır. Fakat bu minerallerden fakir olduğu anlamına gelmez. Kişniş yaprakları kalsiyum, fosfor, demir, magnezyum, sodyum, potasyum, kükürt ve klor minerallerinden zengin bir besindir.
Kişniş tohumları ise kişniş yapraklarına göre aynı miktar üründe daha fazla kalori içerir. Fakat bu yüksek kalorili bir besin olduğu anlamını taşımaz çünkü günlük kişniş tüketim miktarı yüksek enerji alınamayacak kadar azdır. Kişniş tohumunda en çok bulunan besin öğesi liftir. Lifi sırasıyla yağlar, karbonhidratlar, protein ve su takip eder. Kişniş içerisinde bulunan yağlar vücuda faydalı oleik asit, alfa-pinen, linoleik asit gibi uçucu yağlardan oluşur. A vitamini miktarı ile de öne çıkan kişniş tohumları fosfor, demir, kalsiyum, magnezyum, sodyum, potasyum, çinko, kolin ve folik asit minerallerinden zengindir.
KİŞNİŞİN FAYDALARI NELERDİR?
Kişnişte hem 11 uçucu bitki yağından biri olan sineol hem de linoleik asit bulunur. Bu bileşenlerin romatizma ve artrit karşıtı özellikleri vardır. Bunlar sayesinde şişlikleri iyileştirmede büyük rol oynar.
Kişnişin dezenfekte, zehir giderici, antiseptik, mantar karşıtı ve antioksidan özellikleri sayesinde ise egzama, kuruluk ve mantar iltihabı gibi cilt sorunlarında kullanılması da yararlıdır.
Kişnişte bulunan linoleik asit, oleik asit, palmitik asit, stearik asit ve askorbik asit (C vitamini) kandaki kolesterol seviyelerini düşürmede çok etkilidir. Ciddi kardiyovasküler sorunlara yol açabilecek kötü kolesterol seviyesini de düşürmeye yardımcı olur
Kişnişte bulunan borneol ve linalol gibi bitki özü bileşenleri sindirime, böbreklerin düzgün çalışmasına yardımcı olurken aynı zamanda ishalin azalmasına da yardımcı olur.
Yüksek demir oranı olan kişniş, anemi görülen kişiler için çok faydalıdır. Kandaki demir oranının düşük olması nefes darlığına, kalp çarpıntısına, aşırı yorgunluğa ve bilişsel işlevlerde düşüşe sebep olabilir. Demir aynı zamanda enerji ve kuvveti artırır, kemik sağlığını geliştirir.
Birçok araştırma kişnişin, mevsim alerjilerinin ve bahar nezlesinin rahatsız edici etkilerini azaltmaya yarayan yoğun antihistamik özellikleri bulunduğunu göstermektedir. Aynı zamanda kişniş yağı da bitkilerle, böceklerle, gıdalarla ya da diğer maddelerle temastan kaynaklanan alerjik tepkileri de azaltabilir.
Kişnişte bol miktarda Antioksidan, A vitamini, C vitamini ve fosfor gibi mineraller bulunur. Bütün bu bileşenler görme bozukluklarına yarar sağladığı gibi gözlerdeki kasılmaları da azaltır. Kişniş yaprağında aynı zamanda beta karoten de bulunur. Bu bileşen gözü etkileyen birçok hastalığa karşı etkili olduğu gibi yaşlanmakta olan hastalardaki görme bozukluğu etkilerini bile geriletebilir. Kişniş ayrıca göz nezlesi içinde etkilidir. Bu yüzden göz bakımı ürünlerinin çoğunda kullanılmaktadır.
Doğal bir afrodizyaktır. Bundan dolayı libido yükseltici olarak da bilinir.
KİŞNİŞİN ZARARLARI NEDİR?
Kişnişin zararları uzun süreli kullanımda görülmektedir, küçük porsiyonlarda, tatlandırıcı olarak kullanılan baharatın bir zararı gözlemlenmez. Yoğun ve uzun süre kullanım karaciğeri yorabilir. Kişniş tohumu yağı alerji yapabileceğinden bilinçsiz kullanımı tehlikeli sonuçlar yaratabilir.
Gebelik ve emzirme sırasında sütü kesme etkisi yapabilir. Kişnişin hamilelere zararları konusunda doktorlardan detaylı bilgi alınabilir, kişniş kullanımı öncesi muhakkak hekimlerden görüş alınması tavsiye edilir. Yüksek dozda kişniş kullanımı boğaz kuruluğu yapabilir ve güneşe maruz kalındığında daha çabuk yanmaya neden olabilir. Aşırı kullanım diyabet hastalarına zarar verebilir.
KİŞNİŞ NASIL TÜKETİLİR?
Kişniş tohum ve yaprak şeklinde tüketilebilmekte olan bir gıdadır. Kişniş tohumları topraksı bir tada sahiptir ve herkes tarafından hoşa gitmeyen bir tadı olmayabilir. Ancak bazı kullanım şekilleri kişnişin tüketilmesini kolay hale getirir.
Baharatlara eklenen kişniş tozu; çorbaya, sulu yemeğe ve soslara ilave edilip kullanılır. Bunun ile birlikte kişniş yaprakları da temizlenerek doğranıp uygun tariflerde kendisine yer edinebilir. Kişniş tohumlarını toza dönüştürmek için tohumlar fırında kurutulup ardından toz haline getirilip yemeklerde tercih edilebilir. Bilhassa kimyonla beraber kullanılabilir.
Birçok bitki ve tohum gibi kişniş de oldukça yararlı besinler arasındadır. Ancak her gıdada olduğu gibi kişniş de yoğun tüketildiği zaman türlü problemlere neden olabilir. Kişnişi uygun miktarda tüketmek gerekir.
