“Tüm Ford marka arabalar birbirinin aynıdır, ama hiçbir insan diğerinin aynı değildir. Her yeni hayat güneşin altında yeni bir şeydir; daha önce tıpkı onun gibi bir şey hiç olmamıştır ve bir daha olmayacaktır. Her birimiz kendimizle ilgili bu fikri anlamalıyız, bizi diğer insanlardan ayıran o eşsiz kişilik kıvılcımını aramalıyız ve onu tümüyle büyütmeliyiz.” diye sesleniyor insanlığa Ford markasının kurucusu Henry Ford. 
İnsanın eşsizliğine ve o eşsizliğe güvenip sahip çıkmamız gerektiğini vurguluyor. Üstelik bunu kendi markasının arabalarını sıradanlaştırmak uğruna yapıyor. Dünya çapında tanınan başarılı bir iş insanı olmasının bu düşüncelerine ve kendine verdiği değere bağlı olduğunu anlamak zor değil.
Her insan tıpkı parmak izlerimiz gibi eşsiz ve özeldir. Bu benzersiz halimiz kıymetlidir fakat birbirimizle çatışmalar yaşamamıza da zemin hazırlar. Bir de yetiştiğimiz evler, kültürler, çevreler ve benzeri güçlü etkenler düşünülünce birbirimizden farklı olacağız elbet. Olalım da zaten. Hepimiz aynı olsak epey sıkıcı olurdu. 
Bütün bu farklılıklarımız tartışmaları da beraberinde getiriyor. Tartışmalar olacak, olacak ki farklı düşüncelere kapı açacağız; olacak ki gelişip büyüyebileceğiz. Bu yüzden tartışmak kötü değildir. Fakat nasıl bir tartışmacı olduğumuz çok önemlidir. 
“İnsan İnsana” adlı kitabında Doğan Cüceloğlu’ nun anlattığı gibi insanın olduğu yerde tartışmalar kaçınılmazdır ve iki farklı tartışma yaklaşımı vardır; Yıkıcı ve yapıcı.
Yıkıcı Tartışma
1.Kaçınmak: Bazı insanlar tartışmanın çıkacağını sezdiği anda bilinçli veya bilinçsiz olarak tartışmadan kaçma eğilimi gösterir. Ortamı terk etmek, uyumak vb. davranışlar sergileyebilirler. Oysa biliyoruz ki kaçmak hiçbir sorunu çözmeyecektir.
2.Hasıraltı etmek: Bu insanlar tartışmadan hem kaçarlar hem de onları yok sayarlar. Ortada bir sorun veya tartışma yokmuş gibi davranmak biliyoruz ki onları ortadan kaldırmayacaktır.
3.Suçlu hissettirmek: Bazı insanlar sorunu çözmeye yönelik tartışmak yerine suçlu aramak ve karşısındakini suçlu hissettirerek tartışmadan galip çıkmaya çalışırlar. Bunu da çoğu zaman direkt olarak değil dolaylı yoldan yaparlar.
4.Konuyu değiştirmek: Tartışma yaşanmasın diye konuyu değiştirmek sık yapılan bir hatadır ve anlık bir çözümdür. Üstelik tartışmada olunan kişi muhtemelen kendini değersizleştirilmiş hissedecektir.
5.Eleştirmek: Esas tartışmamız gereken konuyu bırakıp karşımızdaki insanın başka davranışlarını ya da kişisel özelliklerini eleştirmeye başlarsak o tartışmanın sağlıklı ilerlemeyeceği kesindir.
6.Akıl Okuyuculuk: Buna niyet ya da zihin okumak da denebilir. Karşımızdaki insanın ne düşündüğünü sormak ve dinlemek yerine onun adına yargıda bulunmak ve varsayımlarla hareket etmektir. Oysa karşımızdaki kişi bizim varsaydığımız gibi düşünmüyor olabilir. Onun kendini anlatmasına fırsat tanımak zorundayız.
7.Tuzak kurmak: Bazı insanlar karşısındaki kişiden önce bir şey isterler fakat sonrasında isteyen onlar değilmiş gibi rahatsızlıklarını gösterirler. Bir konuyu kendi isteğiyle açıp sonra da o konuyu konuşmayı hiç istememiş gibi davranmak buna örnek verilebilir.
8.İma etmek: Açık ve net şekilde kendini ifade etmeyen kimseler tartışmada yıkıcı rol oynar. İmalı konuşmak da bu yıkıcı davranışlardan biridir.
9.Bardağı taşırmak: Zamanında konuşulmayan sorunlar, yapılmayan tartışmalar kişilerin içinde birikir ve zamanla taşacak duruma gelir. Kişi her şeyi içine atarsa bir gün çok da önemli olmayan bir konuda bardağı taşacaktır. 
10.Tedirgin etmek: Doğrudan rahatsız olunan şeyi ifade etmek yerine karşımızdaki insanı tedirgin edici şekilde davranmak yıkıcı etkiye sahiptir. Belki hiç gerilmeden çözülecek olan bir meseleyi gergin bir noktaya tırmandırır.
11.Şakaya boğmak: Bazı insanlar sıkıştıkları yerde mizaha sarılırlar. Bu belirli bir noktaya kadar faydalı olabilir. Fakat bir sorun, tartışma esnasında karşımızdakini şakaya boğmak oldukça sinir bozucu olacaktır.
12.” Yaraya” dokunmak: Tartışmada galip gelmek için karşımızdaki kişinin yaralarını, zaaflarını, zayıf taraflarını tahrik etmeye yönelik konuşmalarda bulunmak yapacağımız en kötü davranışlardan biri olur. İnsani değildir.
13.Değişmeye izin vermemek: Yaşam, insanlar, ilişkiler hep bir değişim halindedir. Kişi hem kendinin hem de karşısındaki insanın duygu ve düşüncelerinin değişken olduğunu kabul edebilmelidir.
14.Yoksun bırakmak: Tartışmaların istediği yönde gitmediğini gören bazı kimseler karşısındaki kişiyi ilgi, sevgi, saygı gibi şeylerden yoksun bırakma eğilimi gösterir. Hatta bu kişiler kendilerinden yoksun bırakmakla bile tehdit edebilir.
15.Yardımı esirgemek: Karşısındakine kızınca “Ben sana gösteririm!” tutumuyla yaklaşıp ona yardımcı olabileceği durumlarda yardımı esirgemek bir tür yıkıcı tartışma örneğidir.
Yapıcı Tartışma
Doğan Hoca yapıcı tartışmayı 10 aşamada anlatmıştır.
1.Aşama: Sorun hakkında düşünmek
2. Aşama: Tartışma zamanının saptanması
3.Aşama: Sorunun ifadesi
4.Aşama: Anlaşılıp anlaşılmadığınızı denetleme
5.Aşama: İstediğinizin ne olduğunu düşünme ve alıştırma yapma
6.Aşama: İstediğinizin anlaşıldığını denetleme
7.Aşama: Sorunuzu sorma
8.Aşama: Cevaba karar verme
9.Aşama: Soruya cevap verme
10.Aşama: Gözden geçirmek için bir araya gelmek
“Günlük yaşamda onlarca tartışma çıkıyorken bütün bu aşamaları her tartışmada nasıl uygulayacağız? diye içinizden geçiriyor olduğunuzu duyar gibiyim. Böyle alt alta yazınca sanki tartışma yapmak profesyonel bir işmiş gibi görünüyor farkındayım. Fakat durum öyle değil. Bu yapıcı tartışma aşamalarını pekâlâ günlük basit konulardaki tartışmalarda da uygulamak mümkün. Hatta en çok günlük ve kişisel ilişkilerde kullanılması elzem. 
Nasıl bir tartışmacı olduğunuz bütün bir yaşamınızı etkileyecek güçte. 
“Bu aşamaları bir kere denedim, yıkıcı tartışma alt başlıklarına da dikkat ettim ama yine de olmuyor.” diye hemen pes etmek yok. Her tartışmada bu aşamaları takip etmeye çalışmak ve defalarca denemek zorundayız. Ancak o zaman alışkanlık haline gelecek ve biz farkında bile olmadan bu aşamaları bütün tartışmalarımızda yürütüyor bulacağız kendimizi. Sorunlar, tartışmalar hep olacak ama biz yapıcı ve çözüm odaklı olanlardan olacağız. 
Etrafımızdakiler de öyle olsun istiyorsak bu yazıyı onlarla da paylaşmak iyi bir başlangıç olabilir. 
Bu aşamaları uygulamayı deneyecek olanlara, yapıcı olmayı seçecek olanlara sevgilerle…