18 Mayıs 1048’de Horasan’ın Nişabur kentinde doğan Hayyam, matematikten astronomiye, felsefeden şiire kadar geniş bir alanda çalışmalar yaparak İslam dünyasının önemli düşünürleri arasında yer almıştır.
BİLİME VE ASTRONOMİYE KATKILARI
Ömer Hayyam, özellikle matematik alanındaki çalışmalarıyla dikkat çekmiştir. Binom açılımını bulan ilk kişi olarak kabul edilen Hayyam, üçüncü derece denklemlerin sistematik sınıflandırmasını yaparak bu alana önemli katkılarda bulunmuştur. Aynı zamanda astronomi alanında da çalışmalar gerçekleştiren Hayyam, 1079 yılında Selçuklu hükümdarı Melikşah’ın emriyle Celali Takvimi’ni hazırlamıştır. Bu takvim, günümüzde kullanılan Gregoryen Takvimi’nden daha hassas bir güneş takvimi olarak bilinmektedir.
EDEBİ YÖNÜ VE RUBAİLERİ
Ömer Hayyam, edebi kimliğiyle de öne çıkan bir isimdir. Rubai türünün öncülerinden biri olan Hayyam, felsefi düşüncelerini şiirleriyle dile getirmiştir. Hayata dair gözlemlerini ve eleştirilerini içeren rubaileri, dünya edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Hayyam’ın rubaileri zamanla birçok dile çevrilmiş ve dünya çapında ilgi görmüştür.
ÖMER HAYYAM’IN ESERLERİ
Hayyam, bilim ve felsefe alanında da pek çok eser kaleme almıştır. Öne çıkan eserleri arasında şunlar yer almaktadır:
Ziyc-i Melikşah (Astronomi ve takvim üzerine)
Müşkilat'ül Hisab (Matematik ve aritmetik üzerine)
Risaletün fi Berahin İl Cebr ve Mukabele (Cebir ve denklemler üzerine)
Nevruzname (Takvim ve yılbaşı tespiti üzerine)
İlm-i Külliyat (Genel bilim prensipleri üzerine)
ÖMER HAYYAM’IN SÖZLERİNDEN ÖRNEKLER
Ömer Hayyam’ın rubaileri ve felsefi sözleri, yaşama dair derin düşünceler içerir. İşte ondan bazı sözler:
"Niceleri geldi neler istediler, sonunda dünyayı bırakıp gittiler. Sen hiç gitmeyecek gibisin değil mi? O gidenler de hep senin gibiydiler."
"Bu dünyaya kendi isteğimle gelmedim ben, kendi isteğimle gidemiyorum şimdi."
HAYYAM’IN ÖLÜMÜ VE MİRASI
Ömer Hayyam, 4 Aralık 1131’de doğduğu yer olan Nişabur’da hayatını kaybetti. Hem bilim hem de edebiyat alanında önemli eserler bırakan Hayyam, Doğu ve Batı dünyasında büyük etki yarattı. Günümüzde eserleri hâlâ okunmakta, rubaileri edebiyat dünyasında önemli bir yer tutmaktadır.
