YOZGAT il merkezine yaklaşık 3 kilometre mesafede bulunan ‘Çeşka Kalesi’ olarak adlandırılan yeraltı şehri ile birlikte büyük çoğunluğu Nevşehir’de bulunan yeraltı şehirleri Türkiye’nin en ilginç mekanları olarak adlandırılıyor. Nevşehir’de Derinkuyu, Kaymaklı, Özkonak, Tatlarin ve Mazı ismiyle beş yeraltı şehri yer alıyor. Kayseri Ağırnas, Mardin Dara Antik Kenti, Çankırı Hüyük, Bayburt Aydıntepe, Kırşehir Mucur, Aksaray Gaziemir, Saratlı Kırkgöz ve Aziz Mercurius Yer Altı Şehri de diğer ilginç yeraltı şehirleri olarak bilinip, sıralanıyor.
Türkiye'de Kaçkar Dağları Milli Parkı Fırtına Vadisi'nde bulunan, popülasyonu yok olma tehdidiyle karşı karşıya olan, bu nedenle koruma altına alınan sakallı yarasaların izine rastlanıldığı yer de Çeşka Kalesi. Dünyada 1967 yılında keşfedilen, Türkiye'de 2000'li yıllarda Kaçkar Dağları Milli Parkı içerisinde görüntülenen, Yozgat'ta Çeşka Kalesi bölgesinde izine rastlanan sakallı yarasanın çeşitli nedenlerle Türkiye'de popülasyonunun tehlike altına girdiği bu nedenle de DKMP Genel Müdürlüğü tarafından koruma altına alındığı biliniyor.

ADI VAR KENDİ YOK!

Yıllardır adından söz edilmesine karşılık, bir türlü turizme kazandırılamayan Çeşka Kalesi yeraltı şehrinin turizme kazandırılabilmesi için ilk çalışma 2008 yılında gerçekleştirildi. O günlere gidelim. Yozgat'ta il merkezine 3 kilometre mesafedeki Çeşka Kalesi yeraltı şehrini kurtarmaya yönelik mahalli imkanlarla başlatılan çalışmalar devam ediyor. Yozgat İl Kültür ve Turizm Müdürü Fuat Dursun, Çeşka Kalesi yeraltı şehrinin turizme kazandırılması amacıyla İl Özel İdaresi'nden 10 bin Yeni Türk Lirası kaynak aktarıldığını söyledi. Dursun, ayrılan kaynak ile bir ay süreli temizleme çalışması planladıklarını ifade ederek, çalışmaların devam ettiğini, gerçekleştirilen ön çalışmada 8 ayrı odanın bulunduğunu belirlediklerini bildirdi. Dursun, ''Şu anda Arkeolog Şahin Doğan nezaretinde 5 işçi kale içerisinde temizlik çalışması yapmaktadır. Yaklaşık 60 metre kadar bir derinliğe inilerek, 4 odanın temizlik çalışması bitirilmek üzere'' dedi.
Dursun, Çeşka Kalesi yeraltı şehrinin Yozgat il merkezine hakim bir tepe üzerinde, 13. yüzyılın ilk yarısında yapıldığını anlattı. Dursun, ''Kalenin birçok kısmı yıkık ve harap, batı ve güney duvarları ayaktadır. Yüksek kale duvarları, moloz taş üzerine kesme taş kaplıdır. İçte tuğla gibi çaprazlama dizilerle sıralanarak zigzaz duvar dolgusunu oluşturmaktadır'' diye konuştu. 
Dursun, yapılan temizlik çalışması sonrasında bölgenin turizme kazandırılması için girişimlerde bulunacaklarını da vurguladı. Dursun, ''Bir ay süreli bu çalışmada yeraltı şehrinin büyük bölümüne ulaşılmış olacaktır. Gerek duyulması halinde yeni bir çalışma daha yapılabilir. Yürütülen çalışmamız mahalli imkanlarla yapılmaktadır. Çeşka Kalesi yeraltı şehrindeki tüm odalara ulaşılıp, temizleme çalışması bitirildikten sonra bölgenin turizme kazandırılması amacıyla, Valilik ve Belediyemizle birlikte ortak bir proje hazırlayıp, bakanlığımızın onayına sunacağız. Şehre oldukça yakın olan ve belediye mücavir alanları içerisinde kalan Çeşka Kalesi yeraltı şehrinin yolu İl Özel İdaresi tarafından yapılacaktır. Işıklandırma sistemi kurulacak, çevre düzenlemesi yapılacak ve turistlerin rahatlıkla ziyaret edip, gezebilecekleri bir mekan haline getirilecektir'' ifadelerini kullandı. 

KALENİN ÖZELLİĞİ 

Yozgat merkez ilçe sınırları içinde bulunan Çeşka Kalesi yeraltı şehri, merkez ilçeye 3 kilometre mesafede, kent merkezinin kuzey-doğusunda yüksekçe bir tepe üzerinde kurulmuş. Kalede 3 ayrı giriş yeri tespit edilmiş. Tepe noktası kayalık, güney kısmında 2 kat halinde 3 odalı bir mekan bulunuyor ve kilise görünümünü veriyor. Bu mekanın batı kısmındaki odanın üstünde koni biçiminde düzenli oyulmuş bir havalandırma bacası yer alıyor. Kuzeydeki odanın tabanında, kısmen dolmuş 2 ayrı beşik kemerli galeri girişleri var.  Yer altı şehrinin üzerinde kaya üstü mezarlarına rastlanmış. Çeşka Yeraltı Şehri'nin, Bizanslıların ilk Hristiyanlık döneminde iskan gördüğü kanısına varılmış. Yeraltı şehrinin yıkıntıları arasında ve alt eteklerde monokrom perdahlı ve perdahsız Roma-Bizans seramik türü eserler yer alıyor.

YAMAÇ PARAŞÜTÜ

Temizlik çalışmalarından bir yıl sonra, 2009 yılının Ağustos ayında Yozgat’a gelen Türk Hava Kurumu Bölgesel Yamaç Paraşütü Eğitmeni Meriç Yeter, Yozgat’taki tarihî Çeşka Kalesi’nden yaptıkları deneme uçuşlarından sonra, “Gayet uygun, çok güzel bir tepe. Bundan sonra Yozgat semaları yamaç paraşütü ile renklenecek, süslenecek. Bizim amacımız buna öncülük etmekti” dedi.
Yozgat’taki 1400 rakımlı tarihî Çeşka Kalesi’nin bulunduğu tepenin, Türk Hava Kurumu (THK) bünyesinde faaliyet gösteren Türk Kuşu tarafından yapılacak çeşitli etkinlikler için merkez hâline getirilmesine yönelik çalışmalar devam ediyor. Erzincan ve Trabzon bölgesi yamaç paraşütü sporcuları, Çeşka Kalesi tepesinden atlayışlar yaparak, bölgenin bu spor için uygun olup olmadığına dair incelemelerde bulundular. Meriç Yeter, Yozgat’a, THK Şube Başkanı Namık Osman Yılmazer’in daveti üzerine geldiklerini, hedef yarışmasında dünya şampiyonluğu bulunan Funda Durusucici’nin daha önce Yozgat’a gelerek bölgede tespitler yaptığını kaydetti. 

İLK YARIŞMA

Çeşka Kalesi Yeraltı Şehri bölgesinde ilk Yamaç Paraşütü Yarışması 2014 yılının Ağustos ayında gerçekleştirildi. Yozgat Belediye Başkanı Kazım Arslan, ‘’Yamaç paraşütünün Yozgat'ta gerçekleşmesinde biz üzerimize düşeni yaptık, sağ olsun Türk Hava Kurumu'nun Yozgat Şube ve genel merkez yetkilileri de bizleri kırmadılar, çok farklı bir etkinlik oldu. Yozgat'ın tanıtımı açısından da çok önemli olduğunu düşünüyorum. Neticede Türkiye'nin çok farklı şehirlerinden çok sayıda insan Yozgat'a geldi, Yozgat'ı gördü’’ dedi. 
Yamaç Paraşütü Şefi Mevlüt Poyraz da, ‘’Türkiye Yamaç Paraşütü Hedef Ligi'nin ikinci etabını Yozgat'ta başlattık. Yozgat'ta 40'dan fazla görevli ve yarışması bu faaliyeti gerçekleştirecek. Yozgat'ta ilk kez yapıyoruz. İnönü'de Eylül sonuna doğru üçüncü etabını gerçekleştireceğiz. Şuan yamaç paraşütü Türkiye'de, dünyada olduğu çok hızlı bir gelişim içerisinde. Ve halen hızla gelişimini sürdürmeye devam ediyor. Şuan sayıları 6 bine yaklaşın Türk Hava Kurumu belgeli pilotumuz var. Bunlardan zaman içerisinde sporcu milli takım seviyesinde ülkemizi temsil edecek sporcular da hızla gelişecek. Son birkaç yıldır ileri seviyede sporcu sayısı hızla ikiye üçe katlamakta. Önümüzdeki zaman içerisinde kaliteli ve deneyimli sporcu sayısının artacağına inanıyorum’’ şeklinde konuştu.

ÇEŞKA’DAN BAKIŞ 

2018 yılında Çeşka Kalesi Yeraltı Şehrinin turizme kazandırılması yeniden gündeme taşındı. Yozgat Valisi Kemal Yurtnaç, şehir merkeziyle birlikte tarihte kayıp şehir olarak bilinen Pteria Antik Kenti kalıntılarına rastlanılan Sorgun ilçesinin Şahmuratlı köyü Kerkenes tepesinin de rahatlıkla görülebildiği Çeşka Kalesi Yeraltı şehri ile Gelin Kayası’nın bulunduğu Cehrilik bölgesini gezdi, ilgililerden bilgi aldı. ‘’Bir taraftan Yozgat, bir taraftan Sorgun ve Kerkenes harabelerine uzaktan bakmak heyecan vericiydi. Gelip görmek gerek’’ diyen Vali Yurtnaç, Çeşka Kalesi Yeraltı Şehrinin, 1990 yılında birinci derecede sit alanı olarak tescili yapıldığını bildirdi. 

SONUÇ 

Yozgat İl merkezinde Çeşka Yeraltı Şehri ile Mercimek Tepe Antik Kenti kalıntıları bulunuyor. Türkiye'nin ilk milli parkı çamlık ile bütünleştirip, farklı bir turizm sektörü oluşturmak yerine her iki tepe bize bakıyor, biz de o tepelere bakıyoruz. Arada bir aklımıza düşüyor, paylaşımlar yapıyoruz. Sonrası yine unutuluyor. Tıpkı Cehrilik bölgesi, bu bölgede bulunan laleler gibi. Elimizdekinin kıymetini bilmiyoruz, başkalarına özenti ile vakit geçiriyoruz.