Türkiye'de konut fiyatları ve kira bedelleri son zamanlarda hızla yükselince, kiracılar ile ev sahipleri arasındaki anlaşmazlıklar da artış gösterdi. Bu durum adliyelere yansıdı ve dosya sayısındaki artış nedeniyle hızlı çözümler için "arabuluculuk sistemi" devreye alındı.
Ev sahipleri, gelirlerini artırmak için haklarını kullanırken, kiracılar da karşılaştıkları durumlar karşısında ne yapacaklarını araştırmaya başladılar. Ancak kiracı haklarının 2011 yılında çıkarılan ve iki kez değişikliğe uğrayan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu tarafından korunduğunu unutmamak gerekir.
İşte bu kanuna dayanarak belirlenen kiracı hakları şu şekildedir:
Kiracılar, Temmuz 2024'e kadar kira bedellerini sadece %25 oranında artırabilirler. Ev sahipleri daha yüksek artış taleplerinde bulunamazlar. Bu uygulamanın devam edip etmeyeceği ise ilerleyen zamanlarda netlik kazanacak.
Kiracılar, taşındıkları konut veya dükkan için verilen depozitolarını, sözleşmede belirtilen demirbaşlarda hasar olmadığı sürece geri alabilirler.
Ev sahipleri, konutta bulunan demirbaşların tamiratı için sorumludur. Bu tür harcamaları karşılamak sadece ev sahibine aittir.
Binanın ortak alanlarında yapılacak tamirat ve tesisat masrafları da ev sahibine aittir. Kiracılar sadece aydınlatma, su, doğalgaz gibi giderlerle ve aidatlarla yükümlüdürler.
Kiracı, 5 yıl boyunca aynı evde oturduğunda kira artışı yeniden değerlendirilebilir ve ev sahibine yeni bir kira sözleşmesi yapma hakkı tanınır. Ancak bu süre zarfında kira, sözleşmede belirtilen oranda artar. Uyuşmazlık durumunda, ev sahibi kira bedelinin tespiti için dava açabilir.
Kiracı, 10 yıl boyunca aynı dairede oturduğunda ev sahibi tahliye davası açabilir. Ancak ev sahibi, sözleşme bitiminden en az 3 ay önce bildirimde bulunmak zorundadır. Ayrıca, ev sahibi, belirli koşullar dışında kiracıyı kira sözleşmesi bitmeden evden çıkaramaz.
Kira sözleşmeleri genellikle bir yıllık süre için yapılır ve yenilenmezse, kiracıya bir yıl daha devam hakkı verilir. Ev sahibi tarafından bildirimde bulunulmaması durumunda, sözleşmenin devam ettiği kabul edilir.
Kiracının tuttuğu ev başka birine satıldığında, yeni ev sahibi kiracının çıkmasını isteyebilir. Ancak bu durumda, yeni ev sahibi, eski kiracıya belirli bir süre tanımak zorundadır. Bu süre içinde, ev sahibi eski kiracıya yazılı bir bildirimde bulunmalıdır. Belirtilen bildirim sürelerinin atlanması, kiracının lehine olan kuralı geçersiz kılar.
Kiracı, konutu geç teslim aldıysa, bu gecikmeden kaynaklanan zararlarını ev sahibinden talep edebilir.
Kiracı, konutu kullanırken zorluk çekiyorsa, sorunun çözümü için ev sahibinden yardım alabilir.
Kiracı, mal sahibinden yazılı izin aldıktan sonra ve konutta zarar vermeden, konutu yeni bir kiracıya devredebilir.
Kiracı, sözleşme süresi bitmeden evden çıkabilir. Ancak bu durumda, konutun makul bir süre içinde kiralanacağı varsayılır ve eski kiracı, sözleşme bitim tarihini geçmeyecek şekilde ek bir süre için kira ödemeyi kabul eder.
Kiracı, ev sahibinin sorumluluklarını yerine getirmediğinde sözleşmeyi feshedebilir.
Anlaşmazlık durumunda, kiracının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
Kiracılar, apartman yönetimine karşı belirli haklara sahiptirler, ancak yönetim bildirgesinde aksi bir kayıt bulunmadıkça yöneticilik yapabilir veya vekalet alarak toplantılara katılabilirler.
Kiracılar, konutta bulunan demirbaş ve mobilyalardan kaynaklanan zaman aşımı kayıplarından sorumlu tutulamazlar.
Kiracının ödeme gecikmesi veya tahliye işlemleriyle ilgili tebligata 7 gün içinde itiraz etme hakkı vardır.
