Kakao fiyatı, kısa bir süre içinde ikiye katlanarak artarken, bu durum gıda üreticileri için ani bir maliyet şokuna yol açtı. Yeni hasat döneminde beklenen katkının sağlanamaması durumunda çikolata başta olmak üzere birçok üründe yüksek fiyatlar ve tedarik sorunu kaçınılmaz hale gelebilir.
Dünya genelinde kakao fiyatları hızla yükselmeye devam ediyor. Üretici ülkelerdeki iklimsel sorunlar ve bakımsız kakao ağaçlarının düşük verimi, yeni sezonda eksik stok ve rekolte azlığıyla karşılanacak. Küresel piyasalarda üretimde yaşanan düşüş ve spekülatif hareketlerle birlikte kakaonun ton başına fiyatı 10 bin dolar sınırında seyrediyor.
Milliyet'ten Duygu Erdoğan'ın haberine göre; çikolata hammaddesi kakao üzerindeki bu dalgalanmalar, tüketicilere fiyat artışları olarak yansımaya başladı. Üreticiler ise maliyet artışlarına karşı çözüm yolları arayışındalar. Diğer yandan, artan fiyatlar nedeniyle çikolata üretiminde merdiven altı üretimin artması ve kullanılan ürünlerde tağşişin yükselme ihtimali endişe kaynağı.
Özellikle Ramazan Bayramı öncesinde yerli tüketicilere, merdiven altı ürünlere karşı dikkatli olmaları ve etiket okumaları konusunda uyarılar yapılıyor. TMMOB Gıda Mühendisleri Odası üyeleri Esef Özat ve Gıda Mühendisleri Derneği Genel Başkanı Abdussamed Boyu, şu uyarılarda bulunuyorlar:
"Çikolata üreticileri maliyetleri nasıl düşürebilir? Gerçek çikolata kakao yağından yapılırken, 'kakao ürünü' olarak adlandırılan ürünler palm yağı kullanılarak üretilmektedir. Kakao yağı yerine daha uygun maliyetli bitkisel yağlar tercih edilebilir. Kakao bazlı bisküvi, şekerleme, gofret gibi ürünlerde aroma vericilerinin kullanımı artabilir. Ayrıca kokolin, margarin veya bitkisel yağların, süt yerine süt tozu veya peyniraltı suyu ile kullanımı da düşünülebilir."
Patiswiss Yönetim Kurulu Başkanı Elif Aslı Yıldız, kakao fiyatlarının ton başına 2 bin pound'dan 4 bin 800 pound'a yükseldiğini belirterek, bu artışın fiyatlara hızla yansıyacağını ifade etti. Yıldız, tüketicilerin etiket okumaya dikkat etmelerini ve pralinler gibi ürünlerle tedarikteki baskıyı hafifletebileceklerini vurguladı.
Kakaonun Türkiye'deki ithalatının pandemi öncesinde yıllık 110-120 bin ton civarında olduğu, bu miktarın 2023'te normale dönmesinin ardından 2024'te artış göstermesinin beklendiği belirtiliyor. Ancak dünya stoklarındaki sıkıntılar ve artan fiyatlar, ithalat fiyatını tahminlere göre iki katından fazla artırabilir. Hububat, bakliyat ve yağlı tohum ihracatçıları, ithalat fiyatının 8 bin doları aşmasını bekliyorlar.
Türk Gıda Kodeksi'ne göre çikolata, en az yüzde 18 kakao yağı ve en az yüzde 14 yağsız kakao kuru maddesi içermelidir. Ürünlerin nemli ortamdan ve buzdolabından uzak tutularak muhafaza edilmesi gerekmektedir.
Türkiye'de kakao yerine ikame ürünler üzerinde akademik çalışmalar sürdürülüyor. Ancak henüz bu ürünlerin mevzuata dahil edilmediği bilinmektedir.
