Samsun, Karadeniz'in incisi olarak kabul edilirken, bu şehir zengin tarihi ve coğrafi konumuyla Türkiye'nin en önemli şehirlerinden biri olma özelliğini taşıyor. Mezolotik döneme kadar uzanan tarihsel izleri, antik kentleri, Hititlerden Osmanlılara kadar uzanan kültürel mirası ile Samsun, tarih ve kültür tutkunları için cazibe merkezi haline gelmiştir.
Samsun'un tarihi, Tekkeköy bölgesinde yer alan mağaraların keşfiyle daha da eskiye dayanıyor. Arkeolojik kazılar sonucunda bu mağaralarda bulunan eserler, bölgenin Mezolotik dönemlere uzanan bir yaşam alanı olduğunu gösteriyor.
Bu eski şehir, tarih boyunca birçok medeniyetin etkisi altında kalmıştır. Gaşkalar, Samsun ve çevresini uzun yıllar kontrol etmiştir. Hititler döneminde, Samsun'un iç ve kıyı kesimleri arasında sürekli bir mücadele yaşanmıştır. Ancak Gaşkaların ayrılmasıyla Samsun, Kimmerler ve ardından İskitlerin hâkimiyetine geçmiştir. İskitlerin bölgedeki egemenliği, Samsun'un tarihinde önemli bir dönemi temsil eder.
Antik çağda önemli bir liman kenti olan Samsun, Miletoslu tüccarların burada bir koloni kurmalarıyla daha da büyümüştür. Persler, Makedonyalılar ve Mitridates Hanedanlığı, Samsun'a hâkim olmuş, ancak Roma ve Bizans dönemlerinde de şehir önemini sürdürmüştür.
KARADENİZ'İ İÇ ANADOLU'YA BAĞLAYAN ÖNEMLİ BİR MERKEZ
1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra bölgeye hâkim olan Selçuklular, Samsun ve çevresinde etkili bir yönetim kurmuştur. Osmanlı İmparatorluğu döneminde ise Samsun, Karadeniz'i İç Anadolu'ya bağlayan önemli bir merkez haline gelmiştir. Şehir bu dönemde ticaret ve sanayi faaliyetlerinin merkezi olmuştur.
Son olarak, 19 Mayıs 1919'da Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a ayak basması, şehrin tarihinde altın harflerle yazılan bir dönemin başlangıcı olmuştur. Samsun, Milli Mücadele'nin başladığı şehir olarak Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecinde kritik bir rol oynamıştır.
Samsun'un en eski bilinen adlarından biri "Enete"dir. Antik çağlarda bu isimle anılan Samsun, daha sonraki dönemlerde "Amisos" adını almıştır. Miletoslu tüccarlarının bölgede koloni kurmalarıyla "Amisos" ismi daha yaygın hale gelmiştir. Batılı seyyahlar, tarihçiler ve araştırmacılar da bu ismi tercih etmiştir. Ancak, Osmanlı döneminden sonra modern Türkiye'de şehir, resmi olarak "Samsun" adını almıştır. (Sema Nur Koçaker)
