KENE tutması olayına bağlı olarak insan ölümlerine neden olan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) Hastalığı, şu günlerde can almaya devam ediyor. 2002 yılında Tokat-Yozgat-Çorum üçgeninde görülmeye başlayan, ölümcül KKKA Hastalığına neden olan kene tutması yeniden hortladı, insan ölümlerine neden oluyor. Şu ana kadar Yozgat’ta üç kişi yaşamını yitirdi.
2006 yılından itibaren başlayan bilimsel araştırmalar kapsamında Yozgat, Çorum ve Tokat bölgesinde alan taramalarına yönelik çalışmalar yapıldı. Yaban hayvanlarının, virüsün varlığını ve kenelerin çoğalmasındaki rolünü araştırıldı.
31 Mayıs 2007 tarihinde ilgili kurumlara dönemin Yozgat Valisi Amir Çiçek imzasıyla gönderilen talimat ile tüm okullarda öğrencilere keneden korunma yollarına yönelik konferans verildi. Yozgat Cumhuriyet İlköğretim Okulu'nda düzenlenen konferansta, Tarım İl Müdürlüğü görevlileri Kamil Koç ve Sibel Ünal, öğrencilere KKKA hastalığına neden olan keneler hakkında bilgi verdi, korunma yollarını anlattı. Tarım teknikeri Kamil Koç, öğrencilerden, kene gördüklerinde kesinlikle dokunmamalarını isteyerek, “Öncelikle bu hastalığa neden olan kenelerden korunma yollarını öğrenmemiz gerekiyor. Bu hastalık, genellikle kenelerin insanlardan kan emmesi yoluyla bulaşır. Bu nedenle kesinlikle vücuda yapışan keneyi koparmadan, üzerine gaz, alkol veya herhangi bir petrol ürünü dökmeden, en yakın sağlık kuruluşuna gitmek gerekiyor” dedi.
Hastalıktan korunma yollarını sıralayan Koç, “Birincisi, hayvanlarımızda veya hayvan barınaklarında bulunan kenelere çıplak elle temas etmekten kaçınmalıyız. Hayvanlarda veya barınaklarda tespit edilen kenelerle mücadele için veteriner hekimler tarafından tavsiye edilen ilaçları kullanmalıyız. Açık arazide ve gür otların bulunduğu yerlerde dolaşırken uzun kollu giyecekler ve kapalı ayakkabılar giymek, pantolon paçalarını çorap içine sokmak basit ama etkili bir tedbirdir” diye konuştu.
KIRSAL HASTALIĞI
Yozgat, Çorum ve Tokat bölgesinde bilimsel araştırmalara imza atan Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Parazitoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zati Vatansever, 2008 yılında Yozgat’a bilimsel çalışmalarda bulunmak üzere geldiğinde, ilginç açıklamalarda bulundu. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) Hastalığına neden olan kenelerin 200 kadar hastalığı bulaştırabildiğine dikkat çeken Vatansever, ''KKKA Hastalığı kırsalda yaşayan, tarlada çalışanların hastalığıdır, şehirdeki panik gereksizdir'' dedi.
1989 yılından beri kene ve kenelerle bulaşan hastalıklar konusunda çalışmalar yapan, 2004 yılından itibaren ise KKKA hastalığı virüsü taşıyıcısı kenelerle ilgili saha çalışması yürüten Vatansever, keklik, karınca veya çekirge gibi hayvanların keneyi tüketeceğine ilişkin haberlerin gerçeği yansıtmadığını vurgulayarak, kekliklerin kene sayısının artışına bile neden olabileceğini ileri sürdü. Sağlık Bakanlığı ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın ortaklaşa yürüttüğü, keneyle mücadele çalışması kapsamında, kene ve KKKA Hastalığının yoğun olarak görüldüğü Yozgat, Çorum, Tokat bölgesinde araştırma ve incelemelerde bulunup, alan çalışması gerçekleştiren Vatansever, Yozgat'a gelerek tarım müdürlüğü ekipleriyle birlikte, köylerde devam eden ilaçlama ve eğitim çalışmasına katıldı. Hayvanlar üzerinde bulunan kenelerden örnekler toplayıp, laboratuvar incelemesi için yanına alan Vatansever, köylülere de uygulamalı eğitimler verdi.
BİLGİ KİRLİLİĞİ VAR!
Vatansever, son günlerde yaşanan yoğun bilgi kirliliğinden dolayı toplumda kenenin kendisinin hastalık etkeni olduğu gibi bir yanlış kanının yaratıldığını, bunun da toplumda paniğe sebep olduğunu ifade etti. Vatansever, ''Oysa ki; keneler bir hastalık etkeni barındırmadığı sürece çok tehlikeli değildir, ender olarak alerji ve felce neden olabilirler. Keneler taşıdıkları mikropları vücuda tutunup, tutunmaz vermezler. Bunun için biraz zaman gereklidir. Bazı bakteriyel hastalıklarda bu süre 48 saat kadar uzun olabileceği gibi, bazı viral hastalıklarda bu 6 saate kadar düşebilir. Buradan da kenenin ne kadar çabuk çıkarılırsa hastalık riskinin o kadar düşük olacağı ortaya çıkmaktadır'' diye konuştu.
KENE ÇIKARTMA APARATI
2009 yılında Yozgat Valiliği, Bozok Üniversitesi, Türkiye Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Vakfı (TAÇSAV) işbirliğiyle ‘Keneyle Mücadele Seferberliği’ başlatıldı. TAÇSAV Başkanı Prof. Dr. Hasan Acar, keneyle mücadele seferberliği kapsamında Yozgat’ın Çekerek İlçesi'nde, bütün evlere kene çıkartma aparatı dağıtacaklarını söyledi. Prof. Dr. Hasan Acar, “Kene ile mücadeleyle ilgili el ilanı ve Çekerekli bir doktorun icat ettiği kene çıkartma aparatı bütün evlere dağıtılacak. Kene insan vücudundan ne kadar kısa sürede uzaklaştırılırsa o kadar iyidir” dedi, bugüne kadar Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığında Yozgat’ta birçok kişinin yaşamını yitirdiğini, hedeflerinin KKKA hastalığından ölüm oranını sıfıra indirmek olduğunu söyledi.
İlk olarak Çekerek ilçesinde dağıtımı yapılan Kene çıkartma aparatları, bir yıl sonra il genelinde 30 bin apart dağıtımı yapıldı. Dönemin Yozgat İl Sağlık Müdürü Dr. Mustafa Uyanık, Yozgat'ın Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) Hastalığında yüksek risk taşıyan iller arasında yer aldığını belirterek, "Kene ve KKKA Hastalığı ile mücadelede bakanlığımız çalışmalarını aralıksız sürdürmekte. Bu kapsamda bir adım daha atarak kene çıkarma kartlarından 30 bin adet bize gönderdi. Biz de özellikle kırsal kesimde sağlık merkezlerine uzak olan kesimlerdeki vatandaşlarımızdan her haneye bir tane olacak şekilde kapı kapı dolaşıp kartları dağıtacağız" dedi.
Kene kartı kullanmaktaki amacın, yapışan kenenin bir an önce vücuttan uzaklaştırması olduğunu ifade eden Sağlık Müdürü Uyanık, "KKKA Hastalığında önemli etkenlerden bir tanesi doğru şekilde kenenin vücuttan en kısa sürede çıkarılmasıdır. Bu kartlardaki amaç da budur. Kart kullanılarak yapılan çıkarmalarda kene ile el teması olmadığı için risksiz ve doğru bir şekilde kenenin vücuttan uzaklaştırılması sağlanıyor. Kartı kullanıp keneyi çıkardıktan sonra vatandaşlarımızın takip edilmesi için sağlık kuruluşlarına gelmesini istiyoruz" şeklinde konuştu.
KIRMIZI ORMAN KARINCALARI
Kırmızı orman karıncalarının en önemli avcı denilen organizmalar olduğuna vurgu yapıldı. Bir karınca kolonisinde 300 bin ila 500 bin arasında işçi karıncaların bulunduğu, erkek karıncaların dişiyi dölleme dışında bir görevinin olmadığını kaydedildi. Kraliçe karıncaların ise, karınca yuvalarının en önemli yapı taşlarından birisi olduğunun altı çizildi. Bunların 20 yıllık ömürleri boyunca bir kere çiftleşip, sürekli ömürleri boyu yumurta bıraktıkları anlatıldı. Karıncaların, yuvalarının ve kraliçelerinin korunması için yuvalarını tehdit eden dış unsurlara karşı formik asit fırlatarak, korundukları, bilimsel olmamakla birlikte, kırmızı orman karıncalarının, orman zararlısı böceklerle birlikte kene larvalarını yiyerek yok ettiği de anlatıldı. Yozgat Çamlığının değişik bölgelerinde bulunan karınca yuvalarının orman görevlileri tarafından sürekli kontrol edilip, tahrip edilen yuvaların onarımlarının yapıldığı, Çamlık içerisinde 20'den fazla kırmızı karınca yuvasının bulunduğu da öğrenildi.
SONUÇ
Yozgat'ta bir dönem oldukça yoğun olarak görülen kene tutma olaylarında önemli bir mesafe alındı. Bir taraftan yaşanılan kuraklık, diğer taraftan Covid19 salgını kene konusunu ikinci plana atmakla kalmadı, çok daha gerilere iteledi. Vatandaş bir taraftan Covid19, diğer taraftan kuraklık ile mücade verirken, kene tutması sonucunda ölümcül KKKA Hastalığına yakalanmamak için ciddi bir savaş veriyor.
