Mütareke döneminde işgal altına girmemiş olmasına rağmen, iç ayaklanmalar ve Kuva-yı Milliye'ye yönelik baskılarla karşı karşıya kaldı. 20. Kolordu'nun denetiminde bulunan Yozgat, bu dönemde yeni Mutasarrıfı Necip Bey ve Ankara Valisi Muhittin Paşa'nın olumsuz tutumları nedeniyle milli mücadelenin önünde büyük engellerle karşılaştı. Bu durum, Yozgat'ın milli direniş hareketinin gelişimini olumsuz etkiledi ve Sivas Kongresi'ne kadar bu süreçte önemli bir ilerleme kaydedilemedi.
Ancak, Muhittin Paşa'nın 19 Eylül 1919'da Kuva-yı Milliye tarafından tutuklanması ve Necip Bey’in 20 Ekim 1919’da Heyet-i Temsiliye'nin isteği üzerine görevden alınması, Yozgat'taki direniş dinamiklerini değiştiren kritik gelişmeler oldu. Bu olaylar, Yozgat’ta milli mücadelenin örgütlenmesini hızlandırdı ve Anadolu ile Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Yozgat Şubesi'nin kurulmasına zemin hazırladı. Başçavuşzade Ahmet Efendi liderliğindeki bu şube, Yozgat’taki milli mücadele faaliyetlerinin koordinasyonunu sağlamak için önemli bir adım oldu.
Yozgat'taki iç sorunlar, milli mücadelenin seyrini etkiledi. Yönetim kurulunun kendi içindeki anlaşmazlıklar, özellikle de Mehmet Hulusi Efendi ile Celal ve Edip Beyler arasındaki sürtüşmeler, önemli sonuçlara yol açarak "Çapanoğlu İsyanı"na neden oldu. Bu isyan, Yozgat'ın Kurtuluş Savaşı sürecindeki zorluklarını ve iç dinamiklerini gözler önüne serdi.
CUMHURİYET DÖNEMİNDE YOZGAT'IN GELİŞİMİ
Cumhuriyetin ilanıyla birlikte, Yozgat, Türkiye'nin altmış vilayeti arasında yer aldı ve 1927 yılında resmen "Yozgat" adıyla anılmaya başlandı. O dönemde, Merkez, Akdağmadeni ve Boğazlıyan olmak üzere üç ana kaza merkezi bulunuyordu. Sorgun'un ilçe olmasıyla birlikte 1928 yılında ilçe sayısı dörde çıkarıldı. Bu gelişme, Yozgat’ın idari yapısının güçlenmesine katkı sağladı.
Yozgat Valiliği'nin aktardığı bilgilere göre, Cumhuriyet döneminde Yozgat’ın yerleşim yapısı önemli ölçüde değişti. Başlangıçta dört ilçe ve on nahiye ile sınırlı olan Yozgat, zamanla yeni ilçelerin kurulmasıyla birlikte ilçe sayısını artırarak 1990 yılında çıkarılan bir kanunla birlikte 14’e ulaştı. Bu ilçeler arasında Merkez, Akdağmadeni, Boğazlıyan, Sorgun, Çekerek, Şefaatli, Sarıkaya, Çayıralan ve Yerköy yer almakta; ayrıca Aydıncık, Çandır, Saraykent, Kadışehri ve Yenifakılı da sonradan ilçe statüsü kazandı.
Günümüzde Yozgat, 14 ilçe ve 22 belde ile toplam 558 köyü barındırmaktadır. Bu yerleşim yapısı, Yozgat’ın hem sosyal hem de ekonomik gelişimi açısından büyük önem taşımaktadır. Yozgat, Cumhuriyet döneminde geçirdiği bu dönüşümle, sadece milli mücadelenin önemli bir merkezi olmanın ötesinde, Türkiye’nin modernleşme sürecinde de önemli bir rol oynamıştır.
Yozgat, Kurtuluş Savaşı'ndaki kritik rolü ve Cumhuriyet dönemindeki gelişimiyle, Türkiye'nin tarihindeki yerini sağlamlaştırmıştır. Bu süreç, hem Yozgat’ın tarihine hem de Anadolu’nun kurtuluş mücadelesindeki katkılarına dair önemli bir perspektif sunmaktadır.
