Kent, özellikle Galatlar döneminde siyasi, kültürel ve ticari bir merkez olarak öne çıkıyor.
Yozgat il merkezine yaklaşık 40 kilometre uzaklıkta yer alan antik kentte, Hitit ve Frig dönemlerine ait yerleşim izleri bulunsa da, Tavium’un tarih sahnesindeki en parlak dönemi MÖ 3. yüzyıldan MÖ 1. yüzyıla kadar uzanan Galat dönemi olarak biliniyor.
Tavium, Romalıların "Galat" adını verdiği ve MÖ 280’li yıllarda Balkanlar’dan Anadolu’ya göç eden Trokme (Trokmi) kabilesi tarafından kurulmuş olup, Galatya bölgesindeki Trokmilerin merkezi haline gelmiştir. Orta Kızılırmak havzasında konumlanan kent, döneminin önemli ticaret ve yönetim merkezlerinden biri olarak öne çıkmıştır.
Ünlü coğrafyacı Strabon’un eserlerinde de adı geçen Tavium, bugüne kadar kapsamlı bir kazı çalışmasıyla araştırılamamıştır. Ancak K. Strobel ve C. Gerber öncülüğünde yürütülen sınırlı yüzey araştırmalarında seramik parçaları, sütun kaideleri, tamburlar, mezar stelleri ve Bizans dönemine ait yazıtlı mezar taşları gibi pek çok arkeolojik bulguya ulaşılmıştır. Ayrıca çeşitli mimari parçalar da gün yüzüne çıkarılmış, antik kentin uzun süreli bir yerleşim alanı olduğu bilimsel olarak teyit edilmiştir.
Tarihin toprak altına sakladığı sırlarıyla Tavium Antik Kenti, yalnızca Yozgat’ın değil, tüm İç Anadolu’nun kültürel mirasına ışık tutacak nitelikte. Uzmanlar, detaylı kazı çalışmalarının başlatılması halinde bölgenin tarihi potansiyelinin çok daha net bir şekilde ortaya çıkacağını vurguluyor.
