Ücretli doğum izninin 1 yıla, ücretsiz doğum izninin ise 1,5 yıla çıkarılması yönünde yasal düzenleme hazırlıkları devam ederken, Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK), doğum sonrası yarı zamanlı çalışmayı tercih eden bir annenin yıllık izninin yarıya düşürülmesini hukuka ve hakkaniyete aykırı bularak önemli bir karara imza attı.
Kadın istihdamının korunması, annelik haklarının güçlendirilmesi ve aile yaşamıyla iş hayatının uyumlaştırılması amacıyla başlatılan reform süreci, 2025 yılının “Ali Yılı” olarak ilan edilmesiyle daha da ivme kazandı.
Bu kapsamda kadın çalışanların hem çalışma hayatında kalmaları hem de çocuk sahibi olmalarının teşvik edilmesi hedefleniyor.
YILLIK İZNİ 20 GÜNDEN 10 GÜNE DÜŞÜRÜLDÜ, KDK'DAN HUKUKİ MÜDAHALE GELDİ
KDK’nın gündemine gelen olay, bir devlet üniversitesinde sosyal çalışmacı olarak görev yapan kadın memurun doğum sonrası yarı zamanlı çalışmaya geçiş yapmasının ardından yaşandı.
Üniversite idaresi, tam zamanlı çalışmanın sona ermesiyle birlikte annenin 20 gün olan yıllık iznini 10 güne düşürdüğünü bildirdi. Anne memur, bu uygulamanın hakkaniyete aykırı olduğu gerekçesiyle Kamu Denetçiliği Kurumu’na başvurdu.
Başvuruyu incelemeye alan KDK, ilgili mevzuat, Anayasa’nın aileyi koruma yükümlülüğü, uluslararası sözleşmeler ve kadın hakları çerçevesinde yaptığı değerlendirmede, annenin yıllık izninde indirime gidilmesini hukuki bulmadı.
KDK kararında, “Yıllık izin hakkı yorum ya da kıyas yoluyla sınırlandırılamaz. Doğum sonrası yarı zamanlı çalışan memurun izninde kesintiye gidilmesi hem hukuka hem de hakkaniyete aykırıdır” denildi.
"AİLENİN VE ANANIN KORUNMASI DEVLETİN SORUMLULUĞUDUR"
Kararda şu ifadelere yer verildi: “Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ile aile planlamasının öğretimi ve uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Hem işte çalışıp hem evde çocuk bakım sorumluluğunu üstlenen aile bireylerinin dinlenme hakkına daha fazla ihtiyaç duyacağı açıktır. Bu nedenle, yıllık izin hakkının yarıya düşürülmesi hakkaniyet ilkesine aykırıdır.”
CUMHURBAŞKANLIĞI: “YENİ MEVZUAT ÜZERİNDE ÇALIŞILIYOR”
KDK kararını değerlendiren Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü de doğum sonrası yarı zamanlı çalışmayla ilgili düzenlemelerin yeniden ele alındığını bildirdi.
Açıklamada, “Konuya ilişkin yeni mevzuat çalışmalarına devam edilmektedir. Bu düzenlemeden hangi memurların faydalanamayacağına dair belirlemeyi Cumhurbaşkanı yapmaya yetkilidir.” ifadelerine yer verildi.
ÜCRETLİ VE ÜCRETSİZ DOĞUM İZNİNDE YENİ DÜZENLEME MASADA
Hükûmetin üzerinde çalıştığı yeni düzenleme taslağına göre, mevcutta 16 hafta (8 hafta doğum öncesi, 8 hafta doğum sonrası) olan ücretli doğum izninin 12 aya çıkarılması hedefleniyor. Buna ek olarak ücretsiz izin süresinin de 1,5 yıla kadar uzatılması gündemde. Böylelikle kadın çalışanların doğum sonrası hem çocuklarıyla daha fazla zaman geçirmeleri hem de iş hayatından kopmamaları sağlanacak.
SÜT İZNİ DEĞİŞİYOR MU?
Mevcut uygulamada kadın memurlara, doğumdan sonra ilk 6 ayda günlük 3 saat, ikinci 6 ayda ise 1.5 saatlik süt izni tanınıyor.
Bu izinlerin kullanım şekli, tamamen çalışanın tercihine göre saatlik ya da toplu şekilde düzenlenebiliyor. Yeni düzenlemeler kapsamında süt izinlerinin de yeniden yapılandırılması gündeme gelebilir.
MEMURLAR YENİ DÜZENLEMELERİ BEKLİYOR
Özellikle Yozgat gibi Anadolu şehirlerinde kamu kurumlarında görev yapan kadın memurlar, yapılacak yeni düzenlemelerin bir an önce yasalaşmasını istiyor.
Kadın çalışanlar, annelik görevleri ile mesleki sorumlulukları arasında daha sağlıklı bir denge kurulmasını sağlayacak bu tür uygulamaların toplumsal yapıya olumlu yansıyacağını ifade ediyor.
KADIN İSTİHDAMINA STRATEJİK DESTEK
Uzmanlar, doğum izninin artırılmasının kadınların iş gücüne katılımını olumsuz etkilemeyeceğini, aksine güvenli haklarla desteklenen çalışan annelerin işten kopmadan kariyerlerine devam edebileceğini belirtiyor. Ayrıca, aile kurumunun korunması ve çocukların sağlıklı bireyler olarak yetişmesi açısından da doğum izinlerinin güçlendirilmesinin sosyal fayda yaratacağı ifade ediliyor.
