Yıllardır antioksidan ve vitamin deposu olarak bilinen bu sebze, özellikle çiğ tüketildiğinde bazı bireyler için ciddi sağlık riskleri oluşturabiliyor. Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar ve uzman uyarıları, domatesin her bünyede aynı etkiyi yaratmadığını ortaya koyuyor.
Vitamin, mineral ve antioksidan açısından zengin olan domates, genellikle bağışıklık sistemini güçlendirici ve cilt sağlığına katkı sağlayan bir gıda olarak öne çıkıyor. Ancak özellikle çiğ formda tüketildiğinde, içeriğindeki bazı doğal bileşenler hassas bünyelerde alerjik reaksiyonlardan sindirim sorunlarına kadar çeşitli sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
Çiğ domatesin yüksek oranda sitrik ve malik asit içermesi, mide asidini artırarak reflü ve gastrit gibi rahatsızlıkları tetikleyebiliyor. Gastroenterologlar, özellikle sabah aç karnına tüketilen domatesin mide yanması, şişkinlik ve hazımsızlık gibi semptomlara neden olabileceğini belirtiyor. GÖRH (gastroözofageal reflü hastalığı) hastaları için risk daha da artıyor.
2016 yılında Priyadharsini ve ekibince yapılan bir derleme çalışmasında, domates ve domates bazlı ürünlerin reflü semptomlarını artırdığına dikkat çekilmişti. Çalışmaya göre, domatesteki doğal asitler özofagus tahrişine neden olabiliyor.
YEŞİL DOMATES VE SOLANİN RİSKİ
Domatesin ait olduğu "gece gölgesi" (nightshade) ailesi, doğal olarak solanin adlı bir toksin içerir. Bu madde olgunlaşmamış (yeşil) domateslerde daha yüksek seviyededir ve çiğ tüketildiğinde vücutta baş ağrısı, mide bulantısı, kas ağrıları ve halsizlik gibi semptomlara yol açabilir. Uzmanlar, özellikle rengi tam kırmızıya dönmemiş domateslerin çiğ olarak tüketilmemesi konusunda uyarıyor.
ALERJİK REAKSİYONLAR GÖRÜLEBİLİR
Domates, alerjiye yatkın bireylerde çeşitli reaksiyonlara yol açabilir. Bunlar arasında dudak ve yüzde şişme, ciltte kızarıklık ve kaşıntı, nefes darlığı ve nadiren anafilaktik reaksiyonlar yer alıyor. Çiğ domates tüketimi bu belirtileri daha yoğun hale getirebilir. Alerji riski taşıyan bireylerin kontrollü tüketim yapması ya da diyetlerinden çıkarmaları gerekebilir.
LİKOPEN HER ZAMAN FAYDA SAĞLAMIYOR
Domatesin en bilinen faydalarından biri, içerdiği likopen adlı güçlü antioksidan maddedir. Ancak bilimsel bulgular, likopenin çiğ domatesten alındığında vücut tarafından yeterince emilemediğini ortaya koyuyor. Ayrıca bazı çalışmalarda yüksek doz likopen alımının bağışıklık sistemi üzerinde baskılayıcı etkiler oluşturabileceği de belirtiliyor. Bu durum, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde dikkat edilmesi gereken bir husus olarak öne çıkıyor.
Uzmanlar, domatesin günün erken saatlerinde, özellikle de aç karnına tüketilmesinin mideyi zorlayabileceğine dikkat çekiyor. Asidik yapısı nedeniyle mide asidini artırarak reflü ve hazımsızlık gibi şikayetlere yol açabiliyor. Ayrıca bazı bireylerde, peynir gibi protein ağırlıklı gıdalarla birlikte tüketildiğinde sindirim sorunları yaşanabileceği ifade ediliyor.
Beslenme uzmanları, domatesin pişirilerek tüketilmesinin hem sindirim sistemi açısından daha uygun olduğunu hem de likopenin vücut tarafından daha iyi emilmesini sağladığını belirtiyor. Bu nedenle çiğ domatesin özellikle kahvaltı öğünlerinde ölçülü şekilde tüketilmesi öneriliyor.
