“Kademeli emeklilik” adını taşıyan yeni sistem, 3600, 4500 ve 5400 prim günüyle emekliliğin önünü açmayı hedefliyor.
Geniş kitleleri ilgilendiren düzenlemede özellikle kadınlar, küçük esnaflar ve düşük prim günüyle çalışanlar için özel fırsatlar da öngörülüyor.
8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı olan ve EYT kapsamı dışında kalan çalışanlar için geliştirilen yeni model, emeklilik sisteminde köklü bir dönüşüm anlamına geliyor.
Kademeli emeklilik modeliyle birlikte, belirli prim günü ve sigortalılık süresini dolduran vatandaşların, yaş şartıyla birlikte emekli olabilmeleri amaçlanıyor. Yetkililer, bu düzenlemenin milyonlarca kişiyi doğrudan ilgilendirdiğini ifade ediyor.
Yeni modelde üç temel prim günü üzerinden kısmi emeklilik seçenekleri sunuluyor:
En az 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü bulunan çalışanlara, belirli yaş sınırını tamamlamaları halinde kısmi emeklilik hakkı tanınabilecek.
Yaş şartının mevcut sisteme göre daha esnek olması bekleniyor.
25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü bulunanlara yönelik emeklilik imkânı değerlendiriliyor.
Bu seçeneğin özellikle düşük gelirli ve düzensiz çalışanlar için önemli bir alternatif oluşturacağı belirtiliyor.
5400 Gün ile Emeklilik (Bağ-Kur’lu Sigortalılar İçin)
Hâlihazırda Bağ-Kur sigortalılarının 9000 prim günü doldurması gerekirken, bu sürenin 5400 güne indirilmesiyle yaşa bağlı erken emekliliğin önü açılabilir.
Böylece çiftçiler, küçük esnaflar ve bağımsız çalışanlar daha erken emeklilik şansı elde edecek.
Yeni modelde kadın çalışanlara yönelik sosyal güvenlik desteklerinin genişletilmesi de planlanıyor. Kadınlar için çocuk sayısına göre borçlanma hakkının kapsamı genişletilerek, iş hayatında kesintiye uğrayan prim günlerinin telafi edilmesi amaçlanıyor.
Mevcut uygulamada kadınlar, her çocuk için 2 yıl (720 gün) borçlanabiliyor.
Yeni modelle bu sürenin toplamda 3 çocuk ve 2160 güne kadar çıkarılması planlanıyor.
Bu sayede kadınlar iş gücü dışına çıktıkları dönemleri primle kapatarak daha erken emekli olabilecek.
Düzenlemenin bir diğer dikkat çeken ayağı da sigortalı olmayan ev hanımlarına yönelik. Gündemdeki plana göre:
Ev hanımları, isteğe bağlı sigorta sistemiyle emeklilik kapsamına alınacak.
Devlet, primlerin üçte birini karşılayarak kadınlara sosyal güvenlik ağı sağlayacak.
Bu modelle evde çalışan kadınların da uzun vadede emekli olmasının önü açılacak.
Bağ-Kur kapsamında yer alan küçük esnaflar için 9000 prim günü olan emeklilik şartının 7200 güne çekilmesi gündemde. Bu kapsamda:
Yanında 10 kişiden az çalışanı olan esnaflar bu indirimden faydalanabilecek.
5 yıla kadar erken emeklilik imkânı sağlanacak.
Esnaf kesiminin mali yükü azalacak, sosyal güvenlik kapsamı genişleyecek.
Kademeli emeklilik sisteminde yaş şartının tamamen kaldırılması değil, kademeli olarak düşürülmesi bekleniyor. Uzmanlara göre:
Emeklilik yaşı, sigorta başlangıç tarihine göre farklılık gösterebilir.
Prim günleri eksik olanlar için askerlik, doğum, yurtdışı ve isteğe bağlı sigorta borçlanması seçenekleri genişletilecek.
Düzenleme henüz yasalaşmamış olsa da, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile ilgili kurumlar arasında teknik çalışmalar devam ediyor. Ekonomist Muhammet Bayram’a göre; taslak çalışmalar tamamlandığında modelin TBMM gündemine taşınması bekleniyor.
Beklenen Temel Başlıklar Şöyle:
8 Eylül 1999 sonrası sigortalı olanlar için “kademeli emeklilik” modeli devreye giriyor.
SSK’lılar için 3600 ve 4500 günle kısmi emeklilik imkânı gündemde.
Bağ-Kur’lular 5400 günle yaş şartına bağlı emekli olabilecek.
Küçük esnafa 7200 günle 5 yıl erken emeklilik kapısı aralanıyor.
Kadınlar çocuk borçlanmasıyla erken emeklilik şansı elde edecek.
Ev hanımlarına devlet destekli emeklilik modeli geliyor.
Yaş şartı, sigorta başlangıcına göre esnek şekilde uygulanacak.
Prim eksiği olanlara borçlanma hakkı genişletilecek.
Kademeli emeklilik modeli, EYT düzenlemesinden dışarıda kalan milyonlarca kişi için umut vadeden alternatif bir sistem olarak öne çıkıyor. Düzenlemenin hayata geçirilmesi durumunda, sosyal güvenlik sistemine daha adil ve erişilebilir bir yapı kazandırılması hedefleniyor.
