Yozgat Valiliği, doğada kendiliğinden yetişen mantarların zehirli olabileceğine dikkat çekerek vatandaşları uyardı.
Doğada yetişen mantarlar zehirli olabileceğinin altını çizen Valilik, “Yenmesi durumunda ölümle sonuçlanabilen zehirlenmeler görülebilir. Zehirlenme belirtileri mantarın türüne göre değişir. Zehirlenme belirtileri görüldüğünde Alo 114 Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) aranmalı ve en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır” ifadelerini kullandı.
Valilik, doğada bulunan her mantarın güvenli olmadığını, dikkatli olunması gerektiğini belirtti.
Valilik tarafından yapılan açıklamada , “Doğada kendiliğinden yetişen mantarlar, zehirli olabilir ve tüketildiğinde ölümcül zehirlenmelere yol açabilir. Zehirlenme belirtileri, mantarın türüne göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle doğadan toplanan mantarların bilinçsizce tüketilmesi son derece tehlikelidir” denildi.
MANTAR ZEHİRLENMESİ NASIL OLUŞUR?
Doğal alanlarda yetişen ve yapısında zehirli madde bulunan şapkalı mantarların taze, kurutulmuş veya konserve olarak çiğ veya pişirilerek yenmesi sonucunda gelişen ve ölümle de sonuçlanabilen ciddi bir zehirlenmedir.
Mantar zehirlenmeleri, özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında yağışların bol olduğu mevsimlerde görülür. Türkiye’de doğal alanlarda yetişen zehirli mantarların da bulunduğu unutulmamalıdır.
MANTAR ZEHİRLENMESİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Mantar zehirlenmesinde hafif ve orta şiddetli belirtiler yaygınken ölüm nadiren görülmektedir. Zehirli mantar yemeğini yiyenlerin hepsinde zehirlenme belirtileri görülmeyebilir. Zehirlenme kişiden kişiye göre değişkenlik göstermektedir. Bazı kişiler herhangi bir rahatsızlık yaşamazken bazıları ölüme varan ciddi sorunlar yaşayabilir. Bunun nedeni tüketilen zehirli mantarın miktarına bağlıdır. Mantar zehirlenmesi belirtileri, mantarın yenmesini takip eden 2 saat içerisinde çıkabileceği gibi 6 saat sonra da ortaya çıkabilir. 2 saat içerisinde etkisini gösteren kültür mantarı zehirlenmesi belirtileri şunlardır: Sersemlik, uykuya meyil etme, tansiyon düşüklüğü, yüzde ve boyunda kızarma, bulanık görme, artan nabız hızı, terleme, bulantı ve kusma, ağızda metal tadı.
Bu belirtiler istiridye mantarı zehirlenmesi belirtileri ile benzerdir. 6 saat sonra ise karaciğer ve böbrek bozukluklarından ishale kadar daha şiddetli belirtiler baş gösterebilir. Mantar zehirlenmesinde görülen bulgular şunlardır:
Halüsinasyonlar: Halüsinasyonlar, psilosibin ve psilosin içeren mantarların tüketilmesiyle görülür. Bazı mantarlar bu toksinleri üreterek kişilerin halüsinasyon görmesine yol açar. Bu mantarları yedikten sonraki 2 saat içerisinde öfori hissi gelişir. Öfori hissi yoğun zevk ve heyecan hissidir. Kişi mantarı tükettikten sonra bu hisleri yoğun olarak yaşar ardından da duygusal bozukluklar gelişir. Çevrede var olmayan canlı veya cansız varlıkları algılayan kişinin göz bebekleri genişler. Mantarı tüketimini takip eden 12 saat içerisinde bu etkiler devam edebilir.
Akut Rabdomiyoliz (Kas Yıkımı): Russula ailesine ait bazı mantarların tüketilmesi sonucu kas yıkımı görülmektedir. Bu mantarlar Asya'da ve Avrupa'da bulunmaktadır. Mantar tüketimini izleyen saatlerde kas yıkımı ve şiddetli kas ağrıları yaşanabilmektedir.
Disülfiram benzeri belirtiler: Coprinus türü mantarın vücuda alınmasının ardından kanda disülfiram ilacına benzer etkiler görülür. Disülfiram alkol tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Bu ilaç vücuda alındığında kandaki asetaldehit seviyesi yükselir. Ardından alkol alındığında ise rahatsız edici etkiler ortaya çıkar. Coprinus türü mantarı tükettiğinizde de kandaki asetaldehit seviyesi yükselir ve alkol ile birleştiğinde baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, çarpıntı, nefes darlığı, bilinç bozukluğu gibi bulgular gözlenebilir.
Akut Gastroenterit: Bazı mantar türleri tüketildikten 1-3 saat sonra bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishale sebep olur. Bu durum yaygın olarak çocuklarda görülür.
Sinir Sistemi Belirtileri: Bazı mantarlar muscimol ve ibotenik asit toksinlerini üretir. Bu toksinler tüketildikten 30 dakika ila 3 saat kadar sonra ortaya baş dönmesi, huzursuzluk, halüsinasyon hatta daha ciddi durumlarda bilinç kaybına yol açmaktadır.
Eritromelalji: Mantar türlerinin bir kısmı uzuvları etkilemektedir. Bu mantarlar tüketildikten sonra uzuvlarda şişlik, kızarma, ellerde ve ayaklarda duyu kaybı, şiddetli ağrı, yanma görülebilir. Bunları takiben hemolitik anemi, deride kaşıntı, döküntü, kızarıklık ortaya çıkabilir. Belirtilerin ortaya çıkması mantar tüketiminden sonraki 2 saat ila 5 gün kadar sürebilir.
MANTAR ZEHİRLENMESİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Hastanın mantar yeme hikayesi ile zehirlenme bulguları birlikte değerlendirilerek mantar zehirlenmesi olup olmadığına karar verilmeye çalışılır.
Yenen mantarın uzman kişilerce incelenmesi de zehirlenmenin teşhisinde yardımcı olmaktadır.
Ancak, bu konuda yapılacak en doğru hareket, mantar yiyen bir kişide yukarıda verilen belirtilerin görülmesi hâlinde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmasıdır.
MANTAR ZEHİRLENMESİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Mantar zehirlenmesi belirtileri görüldüğü anda en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız son derece önemlidir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa iyileşme süreci o kadar hızlı ve hasarsız gelişecektir. Tedaviye geç başlanması durumunda kalıcı hasarlar olması veya zehirlenmenin ölümle sonuçlanması söz konusu olabilir.
Mantar zehirlenmesinde izlenecek tedavi yöntemi kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Zira her hastanın yediği mantar miktarı ve mantarın türü farklıdır.
Bazı hastaları 48 saat müşahede altında tutmak yeterliyken bazı hastaları yoğun bakım ünitesinde gözlemlemek gerekir. Mantar zehirlenmesi belirtileri görüldüğü takdirde 114 numaralı telefon hattını arayarak Ulusal Zehir Danışma Merkezi'nden destek alınabilir.
KÜLTÜR MANTARLARI ZEHİRLER Mİ?
Kültür mantarları bünyelerinde zehirli maddeleri bulundurmadığından bir zehirlenme görülmesi mümkün değildir. Ancak, bu mantarların yetiştiği ortam itibarıyla, bazı mikroorganizmalar mantarların üzerinde bulunabilir. Bu mikroorganizmayla bulaşık mantarların çiğ olarak yenmesi sonucunda çok hafif mide ve bağırsak şikâyetlerinin gelişebileceği de unutulmamalıdır.
Bunlara ilaveten, mantar alırken ambalajlı olanlar tercih edilmeli; ayrıca, ambalajda tüketiciyi bilgilendirmeye yönelik bazı bilgilerin yer aldığı etiketlerin olup olmadığına da dikkat edilmelidir.
MANTARLARLA İLGİLİ DOĞRU OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN YAMLIŞLAR
Mantarlarla alakalı olarak halk arasında, aşağıdaki belirtildiği biçimde ilmî değeri olmayan yaygın inanışlar da vardır.
Yoğurtla yenen mantar zehirlemez.
Pişirilen mantarda zehir yok olur.
Sirkeli ve tuzlu suda kaynatmakla mantarın zehri alınır.
Kurutulmuş mantarın yenmesiyle zehirlenme olmaz.
Çayırlarda yetişen mantarlar zehirli değildir.
Mantar koparıldığında rengi değişmezse mantar zehirsizdir; mantarın iç kısmı mavileşirse bu mantar zehirlidir.
Ağaçlardaki mantarlar zehirsizdir.
Zehirli mantar gümüş kaşıkla pişirilirse kaşık kararır.
Salyangozlar zehirli mantarları yemezler.
