BÜRONUN çalan telefonunu kaldırıp ‘buyurun’ diye yanıt verdiğimde, ‘yetkili birisini arıyorum!’ diye karşılık verdi, telefonun diğer ucundaki bayan. Yetkili olduğumu söyledim. Yozgat Müze Müdürlüğü’nden aradığını belirtip, ‘’Çeşka Kalesi’nde inceleme yapacağız arkeolog arkadaşlarla birlikte. Haber yapmak isterseniz, sizi de bekliyoruz’’ dedi. ‘Ne zaman çıkıyorsunuz?’ diye yönelttiğim soruya ‘Gelecekseniz bekliyoruz, hemen çıkacağız!’ karşılığı verildi. Her zaman hazırlıklıyımdır. Ancak yine de çantamı kontrol edip, Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne ulaştım. Kapı önündeki pikabın yanında duran Müdür yardımcısı, ikisi bayan 3 arkeolog, bir şoför ile yola çıktık...
Araç, Esentepe istikametine yönelince yakıt ikmali yapacağımızı düşündüm. Yakıt istasyonlarını geçip, Yassıhöyük köyü yoluna dönünce ‘Çeşka Kalesine gitmiyor muyuz?’ diye sorma ihtiyacı duydum. ‘Evet’ yanıtını alınca, ‘Buradan nasıl gidiliyor, yol Kirazlı Göletinin yanından gitmiyor mu?’ diye sordum. ‘Yok. Yol buradan gidiyor, oradan gidildiğini hiç duymadım!’ diye yanıt verdi, araç sürücüsü. Diğerleri de ‘Biz hep buradan gidiyoruz’ diyerek, diğerleri de onayladı. Sustum. Bir süre sonra Yassıhöyük yolundan sol tarafa dönen patika yola sapıp, mezra içerisinden geçip, dağ tırmanarak, Çeşka Kalesine ulaştık. Tepeye kadar çıktık. Kalede incelemelerde bulunan arkeologlar, bir taraftan not alıyor, kendi aralarında konuşuyor, bende fotoğraflar çekmeye çalışıyorum…
İşimiz bittiğinde hep birlikte Çeşka Kalesi’nin zirvesinde toplanmıştık. Oradan daha kestirme olan yolu tarif ettim. Elimle de gösterip, ‘Şu patika yoldan gittiğimizde Kirazlı Göletine ineriz. Oradan da şehir merkezine ulaşmış oluruz’ dedim. Yolun bozuk olabileceğini söylediklerinde, geldiğimiz yoldan daha bozuk bir yol olmayacağına ikna edip, tarif ettiğim yoldan gelmeye karar verdik…
***
Yozgat Valisi Amir Çiçek, Yozgat İl Özel İdaresi’nden aktarılan kaynakla, belediye hudutları içerisinde, il merkezine 3 kilometre mesafedeki Çeşka Kalesi yeraltı şehrini kurtarmaya yönelik çalışma yapılması konusunda Yozgat İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünü uyardığını o gün öğrendim... Yozgat İl Kültür ve Turizm Müdürü Fuat Dursun, Çeşka Kalesi yeraltı şehrinin turizme kazandırılması amacıyla İl Özel İdaresi'nden 10 bin YTL kaynak aktarıldığını söyledi. Aradan geçen zaman sürecinin ardından Çeşka Kalesi’nde temizlik çalışmalarına başlanıldı. Ayrılan kaynak ile bir ay süreli temizleme çalışması planladıklarını ifade eden Dursun, çalışmaların devam ettiğini, gerçekleştirilen ön çalışmada 8 ayrı odanın bulunduğunu belirlediklerini bildirdi. Dursun, ''Şu anda Arkeolog Şahin Doğan nezaretinde 5 işçi kale içerisinde temizlik çalışması yapmaktadır. Yaklaşık 60 metre kadar bir derinliğe inilerek, 4 odanın temizlik çalışması bitirilmek üzere'' dedi...
Dursun, Çeşka Kalesi yeraltı şehrinin Yozgat il merkezine hakim bir tepe üzerinde, 13. yüzyılın ilk yarısında yapıldığını anlattı. Dursun, ''Kalenin birçok kısmı yıkık ve harap, batı ve güney duvarları ayaktadır. Yüksek kale duvarları, moloz taş üzerine kesme taş kaplıdır. İçte tuğla gibi çaprazlama dizilerle sıralanarak zigzaz duvar dolgusunu oluşturmaktadır'' diye konuştu. 
Dursun, yapılan temizlik çalışması sonrasında bölgenin turizme kazandırılması için girişimlerde bulunacaklarını da vurgulayarak, ''Bir ay süreli bu çalışmada yeraltı şehrinin büyük bölümüne ulaşılmış olacaktır. Gerek duyulması halinde yeni bir çalışma daha yapılabilir. Yürütülen çalışmamız mahalli imkanlarla yapılmaktadır. Çeşka Kalesi yeraltı şehrindeki tüm odalara ulaşılıp, temizleme çalışması bitirildikten sonra bölgenin turizme kazandırılması amacıyla, Valilik ve Belediyemizle birlikte ortak bir proje hazırlayıp, bakanlığımızın onayına sunacağız. Şehre oldukça yakın olan ve belediye mücavir alanları içerisinde kalan Çeşka Kalesi yeraltı şehrinin yolu İl Özel İdaresi tarafından yapılacaktır. Işıklandırma sistemi kurulacak, çevre düzenlemesi yapılacak ve turistlerin rahatlıkla ziyaret edip, gezebilecekleri bir mekan haline getirilecektir'' ifadelerini kullandı...
***
Gazetede çıkan haberlerin ardından makamında ziyaret ettiğim Yozgat Valisi Amir Çiçek, Çeşka Yeraltı Kalesi'nin Yozgat Turizmi açısından önemsediğini bildirdi. 'Seyfi bey' diye başladığı konuşmasını, ''Şehir ile iç içe bir yer burası. Burasının yolunu da yaptırıp, turizme kazandırdığımız zaman Hattuşaş-Kapadokya bölgesine gelen yabancı ve yerli turistleri burada ağırlama imkanımız var. Işıklandırma yapabiliriz. Belediye tarafından o bölgede konaklama, yiyecek, içecek satılan yerler yapılabilir. Piknik alanları yapılabilir. Çok umutluyum'' diyerek, konuşmasını sürdürürken, heyecanı mimiklerine de yansıyor, tebbüs ederek, soluklanıp, anlatmaya, heyecanını paylaşmaya devam ediyordu...
Çeşka Kalesi yüzey araştırması tamamlanıp, iç temizliği yapılarak, odalar ortaya çıkartıldı. Kültür ve Turizm bakanlığı ile birden fazla yazışma yapıldı. Yol yapımı için ödenek İl Özel İdaresine geldi. Sıkça gazetelerde haber olarak yer aldı ama sonuç hiç değişmedi. Çeşka Kalesi'nde harcanan onca nakit, harcanan onca emek heba oldu. Bir türlü şehrin merkezindeki kale turizme kazandırılamadı. Kaderine yeniden terk edildi...
***
Türk Hava Kurumu tarafından Orta Anadolu'da sportif amaçlı bir alan taraması yapılıyordu. Türk Hava Kurumu Başkanı Osman Yılmazer telefon etti, heyecanla durumu anlattı. Kurumdan gelen teknik heyete Çeşka Kalesi'ni göstereceğini bildirdi. 'Çok iyi olur' dedim. Geldiklerinde beni de aramasını söyledim. Geldiler. Kaleyi ve bölgeyi gezip, uçuş yaptılar. Rüzgarın uygun olduğunu, diğer alanlarında kullanılarak, bölgenin uçuş müsabakaları için tercih edilebileceği, bu konuda gerekli altyapının oluşturulması gerektiğini bildirdiler. Sonra gittiler. Deneme uçuşu ile ilgili yarışma düzenlendi. Çeşka Kalesi'nin bulunduğu bölgeye çıkıldı. Uçuşlar yapıldı. Sevindik. Sevincimiz fazla uzun sürmedi...
KALENİN ÖZELLİĞİ 
Yozgat merkez ilçe sınırları içinde bulunan Çeşka Kalesi yeraltı şehri, merkez ilçeye 3 kilometre mesafede, kent merkezinin kuzey-doğusunda yüksekçe bir tepe üzerinde kurulmuş. Kalede 3 ayrı giriş yeri tespit edilmiş. Tepe noktası kayalık, güney kısmında 2 kat halinde 3 odalı bir mekan bulunuyor ve kilise görünümünü veriyor. Bu mekanın batı kısmındaki odanın üstünde koni biçiminde düzenli oyulmuş bir havalandırma bacası yer alıyor. Kuzeydeki odanın tabanında, kısmen dolmuş 2 ayrı beşik kemerli galeri girişleri var. Yer altı şehrinin üzerinde kaya üstü mezarlarına rastlanmış. Çeşka Yeraltı Şehri'nin, Bizanslıların ilk Hristiyanlık döneminde iskan gördüğü kanısına varılmış. Yeraltı şehrinin yıkıntıları arasında ve alt eteklerde monokrom perdahlı ve perdahsız Roma-Bizans seramik türü eserler yer alıyor.