YOZGAT,  Türkiye’nin önemli tarım bölgelerinden birisi olması nedeniyle yerüstü suları kadar yeraltı suları da büyük önem taşıyor. 2003 yılında Türkiye’de kişi başına düşen, kullanılabilir su potansiyelinin bin 642 metreküp civarında olduğu belirtilerek, gerekli önlemlerin alınmaması halinde 2025 yılından itibaren ciddi su krizinin yaşanılabileceği vurgulanmıştı. 
Türkiye su sıkıntısı olan ülkeler arasında yer alıyor. 2003 yılını ‘Uluslararası Tatlı Su Yılı’ olarak ilan edilen Birleşmiş Milletler verilerinde, tatlı su krizi yaşayacak ülkeler arasında Türkiye’nin de bulunduğu kaydedildi. Devlet Su İşleri’nin raporunda Türkiye’de kişi başına düşen, kullanılabilir su potansiyelinin bin 642 metreküp civarında olduğuna dikkat çekildi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın verilerinde ise 2025 yılında ülke nüfusunun 80 milyon olacağınınaltı çizilip, kişi başına düşen yıllık tatlı su miktarının yüzde 37 oranında azalacağı vurgulandı. DSİ Vakfı’nın aylık yayın organı ‘Su Dünyası’ dergisinde BM raporunun Türkiye ile ilgili bölümüne irdelendi. Dergide yer alan BM raporunda, 2025 yılının Türkiye’de kuraklık için bir yıldönümü olacağına dikkat çekilip, su sıkıntısının yaşanacağına yer verildi.

KAÇAK KULLANIM

Sondaj yapılmak suretiyle yeraltı sularının izin alınmadan kaçak kullanımının çölleşmeye neden olduğu belirtildi. Yozgat'ta 2006 yılında yeraltı sularının kaçak kullanımını önlemek amacıyla jandarma denetimlerini sıklaştırdı. Devlet Su İşleri'nden izin almaksızın sondaj yapıp, buldukları suyu izinsiz kullanan 35 kişi hakkında yasal işlem başlatıldı. Dönemin Boğazlıyan Kaymakamı Nurettin Kakillioğlu, yeraltı sularını izin almaksızın kaçak kullananların ihbar edilmesi gerektiğini belirterek, “Yeraltı sularının kaçak kullanılması çölleşmeye neden olmaktadır” dedi.
Kaymakam Kakillioğlu, yeraltı sularının kaçak kullananlara ağır yaptırımlar uygulandığını ifade ederek, bölgede yeraltı su kaynaklarında azalmaların başladığını, gelecek yıllarda kuraklığın ve çölleşmenin başlayabileceğine dikkati çekti. İzin almaksızın, gelişigüzel yapılan sondajlar sonucunda yeraltı su kaynaklarının tahrip edildiğini bildiren Kaymakam Kakillioğlu, DSİ'den gerekli izin alınması gerektiğini, aksi durumda yasal işlemlerin yapılacağını sözlerine ekledi.
Devlet Su İşleri Yozgat Şube Müdürü Haluk Ulutaş da sulama amaçlı açılan kuyuların derinlik mesafesinin 10 metreyi geçtiği taktirde proje yaptırılması gerektiğini bildirdi. Ulutaş, “Yer altı sularını sulama amaçlı kullanacak olan vatandaşların, kuyu derinliği 10 metreyi geçtiği taktirde DSİ'den izin alması gerekiyor. İzinsiz sulama yapanlar hakkında 500 ile 1000 YTL arasında para cezası uygulanıp, açılan kuyular da kapatılıyor. Birçok yerde izinsiz ve rastgele açılan su kuyuları nedeniyle ırmaklar ve dereler kurudu. Son birkaç yıldır kar yağışının da az olması nedeniyle yaz aylarında kuraklık yaşıyoruz. Bunun önüne geçmek için çalışmalarımız sürüyor” ifadelerini kullandı.

BOŞA AKAN SU

Küresel ısınmaya bağlı olarak su kaynakları azalıp, büyük şehirler belediyeleri yeni kaynaklar bulmaya çalışırlarken Çayıralan ilçesinde 2008 yılında tespiti yapılan saniyede 800 litre debideki kaynak sularının büyük bölümü boşa akıyor. Dönemin Çayıralan Belediye Başkanı Yusuf Coşan, jeofizik ve su mühendislerine ilçedeki kaynak su rezervlerinin tespitini yaptırdıklarını belirtti. Coşan, suyun en az olduğu temmuz-ağustos döneminde bile su rezervinin azalmadığını vurgulayarak, “İlçemizde şu anda saniyede yaklaşık 800 litre debi suyumuz mevcut. Bu suyumuzun büyük bölümü atıl ve yer altı suyu olarak kullanılmaktadır” dedi.
İlçede bulunan su kaynaklarından çıkan suyun göller oluşturduğunu da hatırlatan Coşan, mevcut suyun Yozgat ve tüm ilçelerinin ihtiyacını karşılayabilecek düzeyde olduğunun altını çizdi. Coşan, “İlçemizde tespit ettirdiğimiz su rezervlerinin analizini de yaptırdık. Suda hiçbir ağır metal ve arsenik yok. Boşa akan kaynak sularının değerlendirilmesi için ilçemize yatırımcılar bekliyoruz. Su kaynakları kullanılarak, damacana su, tatlı su balıkçılığı, meyvecilik gibi üretim tesisleri kurulabilir. İlçemize gelerek, yatırım yapmak isteyenlere gerekli her türlü desteği vermeye hazırız. Şu anda Aytaç Akyudum Su, kaynak sularımızdan yararlanmak suretiyle su tesisi kurmaktadır. Buradaki mevcut kaynak, daha fazla tesisin ihtiyacını karşılayacak düzeydedir” şeklinde konuştu.
Çayıralan Belediye Başkanı Coşan, Çayıralan ilçe merkezinin yanı sıra ilçe merkezine yakın özellikle orman köylerinde de su kaynaklarının bulunduğunu sözlerine ekledi.

SU ZENGİNİMİYİZ 

Yozgat'ta Devlet Su İşleri tarafından 2012 yılında gerçekleştirilen yerüstü ve yeraltı kaynak araştırma çalışmaları sonucunda, il genelinde yıllık bin 33 metreküp yerüstü, 92 metreküp emniyetli yeraltı su rezervinin bulunduğu, ayrıca saniyede bin litre debide sıcak su kaynağının olduğu belirlendi. Yozgat merkez, ilçe, belde ve köylerinin önemli bölümünde içme suyu ihtiyacı genel olarak yeraltı kaynaklardan temin ediliyor. Tarım alanları yapılan baraj ve göletlerde biriktirilen suyla birlikte Delice ve Çekerek ırmaklarından sulanıyor, bazı bölgelerde ise yeraltı kaynaklardan yararlanılıyor. 

TASARRUF TEDBİRLERİ

Yozgat'ta suyun tasarruflu kullanılması amacıyla köylerde şebeke suyunun bahçe sulamada, halı, kilim, yün yıkamada kullanılmasını önlemek amacıyla su saati uygulamasına zorunluluk getirildi. Yeraltı sularının kullanımı izne bağlı olması nedeniyle sulama amaçlı ruhsatlı açılan kuyulardan yıllık yaklaşık 13.84 metreküp su kullanılıyor. Valilik kaynakların yok edilmesinin önüne geçebilmek amacıyla DSİ'den gerekli izni almayanlar hakkında yasal işlem yaptırıyor. Gelişigüzel açılan kuyuların yeraltı kaynaklarını tahrip ettiği, mevcut kaynaklarında azalmasına neden olduğu vurgulanıyor. İl genelinde bulunan 3 baraj ve 6 sulama göletindeki su seviyesinin mevsimindeki yağışlarla doluyor yaklaşık 30 bin 251 hektar arazi sulanıyor.  Türkiye'nin önemli tarım bölgesi olan Yozgat'ta suyun tasarruflu tüketilmesi amacıyla Valilik tarafından hazırlanan projelerde devreye sokuluyor. Sulamada kullanılan taşıma sular, açık kanallar kullanılarak tarım alanlarına taşınıyor. Yeni bir proje hayata geçirerek, açık kanal yerine kapalı kanallar kullanarak, suyun sıcaktan buharlaşması, azalması önlenirken, çiftçinin de suyu tarlaya bırakmak yerine damlama sulama sistemini kullanmasına yönelik bir çalışma başlatıldı. Kapalı sistem sulama sistemine geçilmesi için ihale süreci tamamlandı. Çalışmaların bu yıl başlanıp, önemli bölümünün tamamlanacağı kaydedildi. 

JEOTERMAL KAYNAKLAR

Yozgat İl Özel İdaresi tarafından önceki yıllarda gerçekleştirilen çalışma sonucunda, il genelinde saniyede bin litre debide sıcak su kaynağı tespit edildi. Tespit edilen kaynağın saniyede 500 litre debisi yer üzerine çıkartıldı. Bu kaynaklar, termal, sağlık, tarım, ısıtma gibi alanlarda kullanılıyor. Isıtmada kullanılan sıcak su dönüşümü yapılıp, tekrar toprağa enjekte edilerek, su rezervinin eksilmesi engelleniyor. Yeraltı ve yerüstü su kaynakları bakımından Yozgat oldukça şanslı bir bölge. Bu kaynakların tasarruflu kullanılmasına yönelik çalışmalar yapılırken, suların kirlenmemesi konusunda da gerekli önlemler alınıyor, kaynakların kirlenmesine neden olan unsurlar belirlenerek, bertaraf edilmeye çalışılıyor. Gerek kaynak suları, gerekse sulama ve termal sular üretime yönelik değerlendirilip, ülke ekonomisine kazandırılması için de çalışılıyor. Yozgat il genelinde bulunan kaynaklardan yararlanılarak, tarım sulaması yapılırken, üründe çeşitlilik artırıldı, alabalık üretim tesislerinin sayısı her geçen yıl arttı. Termal, turizm ve sağlık alanlarında, jeotermal kaynaklar kullanılarak yatırımlar yapılıyor.